جستاری پیرامون تجلی زن در آیینه ادبیات عرفانی

مقاله جستاری پیرامون تجلی زن در آیینه ادبیات عرفانی

زن به عنوان نیمی از جامعه انسانی در پژوهش های نوین جایگاه ویژه ای دارد. نظر به تحول عمده ای که در نگرش به این عنصر برجسته اجتماعی در عصر حاضر به وجود آمده، مطالعه دیدگاه های طبقات مختلف جامعه در خصوص زن برای شناخت جامع تر و دقیق تر او امری ضروری می نماید. عرفا به دلیل جایگاه والا و مثبتی که در بین طبقات مختلف جامعه دارند، دیدگاهشان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله تلاش می شود جلوه زن از نظر عرفای بزرگ از جمله سنایی و عطار تحلیل و بررسی شود. آنچه در نمود اول دریافت می شود این است که آنان اکثر اندیشه های خود را از آموزه های متعالی قرآن و احادیث نبوی دریافت نموده اند. در وهله دوم از حاصل این پژوهش در می یابیم که نگاه مثبت و احیاناً منفی آنان در مورد زنان امری احساسی یا شخصی نیست، بلکه آن چنان که گاه در قرآن کریم و کلام بزرگان دین هم با نمونه هایی از آن ها روبرو می شویم، اغلب عکس العملی است در برابر رفتار منفی و ناشایست فردی و نقش هاییز که برخی از زنان ایفا نموده اند. انتقاد از رفتار نادرست انسان ها نه خود آن ها امروزه از دیدگاه روان شناسی نیز مورد تایید است. برخورد منفی با رفتارهای ناپسند و شخصیت منفی افراد، امری است که اختصاص به جنس زن ندارند؛ مردان بسیاری از جمله ابوجهل ها و ابولهب ها در قرآن کم نیستند که از آن ها به بدی یاد شده است. عرفای بزرگ ما به اقتضای حال و مقام سخن، گاه زنانی را به عنوان اسوه و الگو معرفی کرده اند که مردان باید درس مردانگی، توکل، فداکاری و ... از آن ها بیاموزند.