نگاهی به بدیع معنوی در دیوان میر رضی دانش مشهدی

مقاله نگاهی به بدیع معنوی در دیوان میر رضی دانش مشهدی

بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی دانشی است که با آن زیبایی های سخن آشکار می شود و مجموعه شگردهایی است که کلام عادی را کم و بیش تبدیل به کلام ادبی می کند. یکی از عناصر اساسی شعر به ویژه در سبک هندی آرایه های به کار رفته در شعر این دوره است و دانش مشهدی از جمله شاعران سبک هندی است که با زبانی فصیح و شیوا، در بیان افکار و اندیشه های خود از آرایه های بدیع که شامل صنایع بدیع لفظی و معنوی است استفاده فراوانی برده است. در این پژوهش که به شیوه توصیفی _ تحلیلی انجام شده است دیوان اشعار میر رضی دانش مشهدی از دیدگاه بدیع معنوی مورد بررسی و واکاوی قرار گرفت و صنایع برجسته بدیع معنوی در آن مشخص شد. از میان صنایع بدیعی که در کتب بدیعی از آن ها نام برده شده است ارسال المثل، تجرید، اسلوب معادله، تضمین، مذهب کلامی، مطابقه، ایهام، تلمیح، مراعات النظیر در این دیوان وجود دارد؛ ایهام در اشعار میر رضی از نوع ایهام تناسب و تضاد است و تلمیحات بکار گرفته شده اغلب به داستان های عاشقانه ادب فارسی و قصص قرآنی اشاره دارد. علاوه بر این دانش مشهدی برای بیان افکار و اندیشه های خود از تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه نسبت به سایر صنایع بدیعی بیشتر بهره برده است.