بررسی مفهوم شفافیت در خانه های سنتی قاجار در شهر کاشان

مقاله بررسی مفهوم شفافیت در خانه های سنتی قاجار در شهر کاشان

شفافیت جزء مفاهیمی است که دارای برداشت های نا همگونی است. درطول تاریخ، معماران سعی می کردند با کم کرده ماده و افزایش فضا، به سمت شفافیت حرکت کنند، که درمعماری خانه های سنتی ایرانی به وضوح قابل مشاهده است. امروزه درشهرکاشان خانه های شاخص تاریخی زیادی ثبت میراث فرهنگی کشور شده اند. که بیشتر آن ها دردوره قاجار می باشند. بررسی ها نشان می دهد تاکنون با وجود نقش، تنوع و ویژگی های خاص این خانه ها، مطالعات کاملی درباره آن ها صورت نگرفته است. به همین دلیل این سوال مطرح است که شاخصه های شفافیت درمعماری خانه های ایرانی چیست؟ و این شاخصه ها درخانه های دوره قاجارکاشان به چه صورت نمود پیدا کرده است؟ اهمیت این موضوع، بیش تر از آن روست که بابررسی شاخص های شفافیت در دوره قاجار، مبانی شکل گیری این مفهوم و انواع آن با هدف تعریف دقیقی از آن تبیین گردد. در پژوهش حاضر از روش کیفی استفاده شده است، و اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک مکتوب بهره گرفته شده است.

در ابتدا به بیان سه موضوع شفافیت، فضا و تداوم فضایی می پردازد و سپس به تحلیل عناصر شفافیت بصری و حرکتی و عناصر شاخص شفافیت در نمونه های موردی پرداخته و در نهایت به تبیین و ارزیابی شفافیت معماری خانه های سنتی ایرانی می پردازد. در بررسی دستاورد های پژوهش حاضر به این نکته می توان اشاره کردکه آنچه تحت عنوان مفهوم شفافیت در دوره قاجار به کار رفته است، براساس شفافیت بصری و حرکتی می باشد. و معماران ایرانی بیش تر سعی می کردند ازشفافیت سطوح به شکل فخرومدین، هورنو، پنجره های ارسی، فضاهای سه دری و پنج دری برای برقراری ارتباط بین داخل وخارج استفاده کنند. در روند تکاملی معماری خانه های ایرانی، کم کردن توده وجرم ساختمان و افزودن به فضای مفید بوده است. سیرتکاملی معماری ایرانی از سادگی به پیچیدگی می باشد، که همه این ها نشان از شفافیت پدیداری (محوریت و تداوم دید،لایه بندی پرده های دید، اختلاف سطح و پیوستگی فضایی) است.