تأثیر مدرنیته بر معماری بومی؛ با نگاهی کوتاه به روستاهای غرب ایران

قبل از شکل گیری مدرنیته در قرن هجدهم میلادی، جوامع غربی درگیر اندیشه ها و تفکرات دیگری به جز اندیشه «خردگرایی»، «عقلانیت» و«انسان محوری» بودند که امروزه به عنوان شعار مدرنیته از آن ها نام می برند. برهه زمانی این دگرگونی فکری برابر بوده با اوج معماری ریشه دار و اصیل ایرانی که سال ها پیش تر بر اساس خرد، عقلانیت و جایگاه والای بشری اقدام به خلق بناها می نموده اند. معماران ایرانی با شناسایی عوامل مختلف تأثیرگذار بر محل اسکان، زمینه-های خلق معماری بومی خاص هر منطقه را به وجود آورده اند. معماری بومی که خود بر اساس عناصر گوناگونی از جمله فرهنگ، اقتصاد، معیشت و عوامل اقلیمی شکل گرفته و متفاوت با معماری منطقه ای دیگر می باشد. تنوع سیمای روستاها و شهرها مختلف کشور گواه این امر است که تفاوت های موجود بر اساس تجربه و دانش بومی شکل گرفته است. مدرنیته به طور اساسی از گذشته گسسته است، بدین معنا که نهادهای اجتماعی مدرن، از برخی جهات، ویژگی-های بی همتایی دارند که آنها را از سامان های سنتی متمایز می‌کند. با ورود مدرنیته به علوم مختلف اجتماعی و کاربردی زمینه های دگرگونی در کشورهای در حال توسعه از سال ها پیش نمایان شده است. مقوله معماری بومی نیز از این قائده مستثنی نبوده، به گونه ای که فرهنگ، اصالت و هویت خود را فراموش کرده و با جایگزین کردن اندیشه ها و شیوه های معماری مدرن، مسبب تغییرات گسترده ای در شکل معماری روستاها و شهرها شده است. با بررسی های میدانی صورت گرفته بر روی معماری بومی روستاهای غرب کشور آن چه مشهود است گویای این واقعیت است که با داشتن منطق و دلایل خاص در زمینه شکل، نحوه استقرار، پلان، استفاده از مصالح محلی و... در احداث بناهای بومی، معماری محلی این منطقه در عصر حاضر دچار از هم گسیختگی شده و بناهای مسکونی جدید بدون کوچک ترین تفاوتی با بناهای موجود در شهرها و روستاهای دیگر نقاط کشور خلق شده و برآورده کننده نیازهای ساکنینش نیز نمی باشند، زیرا معماری روستایی نیازمند فضاهایی در جهت و هم سویی با شغل و نحوه معیشت ساکنینش می باشد. با این وجود اهالی روستاها این نقص را پذیرفته و بدون کوچک ترین اعتراضی با تغییر در شیوه زندگی خود در صدد همراهی با سیل مدرنیته و بهره برداری از تکنولوژی های عصر جدید هستند.