بررسی لعابینه سفال های دوره سلجوقی (از سده پنجم تا هفتم هجری قمری)

در زمان سلجوقیان در تـمام هنرهـا، صنایع و عـلوم جهـش چشمگیری پدید آمد. انواع متنوعى از سفالینه‌‌ ها کمى پس از روى کار آمدن سلجوقیان در ایران ظاهر شد. مراکز عمده سفال در ایران، شهر رى و کاشان بود. ویژگى این سفالینه ‌‌ها استفاده از خمیر سفید بود. در این دوره تمام روشهای فـنی شناخته شده به کار برده می‌شد. علاوه بر تکنیک ‌های ساخت بدنه، روش‌های متنوع و جدید لعاب‌ سازی نیز رواج یافت. لعاب‌ هایی چون: قلیایی، نقاشی زیر لعابی و رو لعابی، مینایی، زراندود و زرین فام. چـنین بنظر می آید که در آن دوره نقاشان و طراحان، استاد سفال ‌ساز را در امر ساخت سفال یاری می‌کردند. کوشش مستمر سفال ‌سازان ایرانی برای اینکه بتوانـند با چـینی ‌هـا و لعاب ‌های ساخت کشور چین برابری کنند موجب بوجود آمدن دو شیوه جدید در ایران گـردید، اولین اختراع ترکیب خمیر نرم با آمیخته زیادی از دُر کوهـی و دیگری کشف مجدد لعـاب قلیایی بود، که برای آخرین بار در مصر باستان بکار می رفت. در اواسط قرن ششم لعاب‌کارى رنگى بوجود آمد که معمولاً به‌رنگ فیروزه‌اى یا آبى تیره بود. سفالینه‌ هاى زرین ‌فام نیز در خلال قرن ششم رواج یافت. نمونه‌ هاى نخستین آن، ریشه در مصر و بین ‌النهرین داشت و در ایران از پیشرفت و تحول کافى برخوردار شد.