معرفی سازه های آیینی الیماییان

پژوهش های باستان شناسی الیمایی هنوز در آغاز راه است. کاوش گاه های اندک باستان شناسی الیمایی با آن که آگاهی های ارزنده ای به دنیای باستان شناسی بخشیده است، اما درباره ی این دوره ی کم شناخته و در تاریکی مانده بسیار ناچیز است. از این رو به کاوش های هدف مند در آینده چشم دوخته ایم. کاوش هایی که نه تنها دوره ی الیمایی بلکه فراتر از آن پیچیدگی ها و گره های ناگشوده ی پهنه ی جغرافیای سیاسی دوره ی پارت را بیشابیش می گشاید. نه تنها باور، آیین و دین باوری الیماییان در هاله ی تاریکی است، بلکه ناآگاه از بسیاری آگاهی هایی هستیم که کم و بیش درباره ی دیگر دوران ها دانسته ایم. الیماییان (2-163ق.م-124م)، بومیان سرزمین کوهستانی شمال خاوری خوزستان بودند، که بارها در برابر سلوکیان و پارت ‌ها ایستادگی کرده و مبادرت به تشکیل یک حکومت نیمه مستقل و خودمختار در منطقه نمودند. دایره فرمانروایی الیماییان میانه‌های زاگرس میانی تا کرانه‌ های خلیج فارس، در درازایی از فارس تا مرز‌های میان رودان را در برمی گرفت. پراکندگی ریز‌سکه‌ های مسین و مفرغین الیماییان که نماد‌های آیینی و سیاسی شان را نمایان می‌-سازد؛ گاه گستره‌ ی حکومتی آنان را بسیار وسیع تر از آن چه گفته شد، نشان می دهد. علاوه بر این، نگارکندهای سنگی و صخره‌ای این قوم که در استان‌های کهکیلویه‌ و ‌بویر‌احمد، چهارمحال‌ و بختیاری، خوزستان و تا حدودی لرستان بر کوه‌ها و صخره ‌ها نقش شده اند، هنر و جنبه های مختلف مذهبی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، قومی و فرهنگی آنان را نمایش می‌دهد. از الیماییان سازه‌های عظیم سنگی در سر مسجد، برد‌نشانده، قلعه‌بردی مسجد سلیمان، و ... به جای مانده، که باستان-شناسان معتقدند این بناهای باشکوه نیایشگاه های الیماییان می باشند. این مقاله به معرفی در سازه-های معماری آیینی الیماییان هم چون تخت گاه های بردنشانده، تخت گاه سر مسجد، با سازه ها ی نیایشگاهی دوگانه و دیگر سازه های آیینی الیمایی چون کل چندار شمی، به همسانی های آن با سازه-های آیینی همزمان و همجوار خود، می پردازد.