بررسـی روند تجلی مضامین شیعی در نگارگری ایران

با توجه به حضور و نفوذ شیعیان در جامعه ایران، مضامین و باورهای شیعی، بخشی از درون ‌مایه نگارگری ایرانی را به خود اختصاص داده‌اند؛ اما نکته قابل‌ تأمل این است که متأثر از شرایط و فضای مذهبی، سیاسی و فکری هر دوره، این دسته از مضامین بر مبنای روایت ‌های گوناگون مصور شده‌اند. این مقاله در قالب دو دوره از ایلخانی تا آغاز صفوی و دوره صفوی به بررسی روند تجلی مضامین شیعی در نگارگری ایرانی پرداخته است. شناسایی چگونگی مصورسازی مضامین شیعی و بررسی و تحلیل روند تحول آن در نگارگری ایرانی بر مبنای روایت، هدف اصلی این مقاله است. بدین منظور، نگاره ‌های شاخص دارای مضمون و محتوای شیعی از دوره ایلخانی تا صفوی بررسی و تحلیل‌شده‌اند. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات، از منابع کتابخانه‌ای جمع آوری شده است. نتایج بیانگر آن است که در دوره اول از عصر ایلخانی تا آغاز صفوی، روایتی تاریخی، قهرمانی و اسطوره‌ای از مضامین، شخصیت‌ها و باورهای شیعی در نگارگری ایران بروز یافته است؛ اما در دوره دوم با حاکم شدن اقتدار تشیع در عصر صفوی، مضامین شیعی بر مبنای روایت معنوی و قدسی به تصویر درآمده‌اند که موجب بروز تمهیدات تجسمی و جلوه‌های خاصی از پردازش ‌های نمادین در نگاره‌ های این دوره شده است.