ارزیابی مسیرهای حمل و نقل جاده ای مواد خطرناک با رویکرد ریسک در محیط فازی (مطالعه موردی : استان زنجان)

همراه با توسعه جوامع صنعتی، ظرفیت تولید و میزان حمل و نقل مواد شیمیایی خطرناک به طور وسیعی افزایش یافته است. این امر مجالی جهت ایجاد حوادث ترافیکی و افزایش پتانسیل آسیب ‌رسانی و تهدید معنی‌دار برای سلامت انسان و محیط زیست پدید آورده است. لذا در این مطالعه، جاده های حمل و نقل مواد خطرناک بر اساس تقسیم‌بندی کنوانسیون حمل و نقل جاده ای مواد خطرناک در اروپا و بر اساس ریسک عوارض جاده‌ای رتبه بندی شدند. این تحقیق از نوع مطالعه موردی است که شبکه راه های استان زنجان را دربر می گیرد. از آنجایی که تعداد دقیق عوارض جاده ای در این استان در پایگاه داده های رسمی ثبت نشده، جهت برآورد این اطلاعات، از نظر کارشناسان و خبرگان استفاده شد. از این رو ابزار اصلی گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه بود. در تحقیق حاضر، سه پرسشنامه شامل: پرسشنامه مقایسه ی زوجی معیارها، پرسشنامه ی مقایسه زوجی معیارها – گزینه ها و احتمال تصادف طراحی شد. سپس برای تعیین وزن معیارها از روش  تحلیل سلسله مراتبی فازی  و جهت رتبه بندی جاده های حمل و نقل مواد خطرناک از روش شباهت به گزینه ایده‌آل فازی  یا تاپسیس فازی  استفاده شد. با توجه به نظر کارشناسان، معیار پل بیشترین وزن را به خود اختصاص داد و مشخص شد. نتایج نشان داد که می ‌توان مقدار ریسک را برای هر یک از جاده ها به صورت کمّی برآورد کرده و از این طریق مسیرهای حمل و نقل مواد خطرناک را بر پایه ریسک کلی مواد خطرناک اولویت گذاری کرد. در مجموع باید گفت در مواردی که زیرساخت های ثبت اطلاعات برای ارزیابی ریسک عوارض جاده ای وجود ندارد، استفاده از این شیوه مطالعاتی برای تصمیم گیری در خصوص انتخاب مسیر حمل مواد خطرناک می تواند مفید واقع شود.