مسئولیت مدنی سرپرست صغیر و مجنون

سرپرست ممکن است به موجب قانون یا بر حسب قرارداد، تکلیف به نگهداری یا مواظبت از مجنون یا صغیر را بر عهده داشته باشد.هر کدام از سرپرستان، اعم از قانونی مانند پدر و مادر یا قراردادی مانند بیمارستان یا مهد کودک، در صورتی که در نگهداری صغیر یا مجنون کوتاهی کنند، مسئول جبران خسارات وارده از طرف آنها خواهند بود. اینکه اگر فرزند نامشروع (ولد زنا) مرتکب ورود خسارت به دیگران شود، پدر یا مادر عرفی او مسئول جبران زیان هستند یا خیر،اختلاف نظر وجود دارد. در حقوق ایران، طبق مادّه 1167 قانون مدنی«طفل متولّد از زنا ملحق به زانی نمی‏شود»، لکن به موجب رأی وحدت رویّه شماره 617 مورّخ 3.4.1376 ش. هیئت عمومی دیوان عالی کشور، زانی را پدر عرفی طفل تلقّی کرد؛ در نتیجه، کلّیه تکالیف مربوط به پدر از جمله اخذ شناسنامه بر عهده او می ‏باشد؛ بنابراین، اگر پدر عرفی که سرپرست قانونی طفل به شمار می‏رود،در نگهداری او تقصیر کند و طفل خسارتی به دیگران بزند، پدر عرفی (زانی) طبق مادّه 7 قانون مسئولیت مدنی عهده ‏دار جبران زیان خواهد بود. اگر سرپرست استطاعت جبران خسارت را نداشته باشد، زیان از مال مجنون یا صغیر جبران می‏شود. اینکه آیا صغیر یا مجنون اصالتاً زیان را جبران می‏کنند یا به جانشینی از سرپرست، زیان از مال او جبران می‏شود، اختلاف عقیده وجود دارد؛ به نظر می‏ رسد صغیر یا مجنون بتواند پس از جبران خسارت، در صورت ملائت به سرپرست مراجعه کند. در حقوق ایران، نه تنها ماده 7 ق.م بگونه‌ای نگارش یافته که متضمن فرضی علیه سرپرستان صغیر یا مجنون نیست و نتوانسته به خوبی حقوق زیان دیدگان را تضمین کند، بلکه محاکم و رویه قضایی نیز، به دلیل عدم طرح صریح مسوؤلیت سرپرست و محافظ صغیر یا مجنون در فقه اسلامی، عنایتی باسته به ماده 7 ق.م ندارند. لذا، جا دارد که ریشه چنین مسوؤلیتی را با توجه به قاعده تسبیب در فقه اسلامی جستجو کنیم.