پارادیم شهرسازی اسلامی، وقف و حفظ محیط زیست

شهر اسلامی از مفاهیم کاربردی تمدن در قرون وسطی است که بخش عظیمی از جهان شاهد شکل گیری گسترده شهرهای اسلامی بود. ظهور اسلام موجب انقلاب در شهرسازی و مرحله ای اساسی تکامل آرمانی در تاریخ شهرسازی جهانی است. تحولات ابتدایی شهرسازی در آمایش سرزمین مدینه با ایجاد مؤسسات تمدنی به وسیله پیامبر (ص) موجب پیدایش نخستین نمونه آرمان شهر اسلامی گردید. وقف و حسبه دو رکن اصلی تشکیلات اسلامی، از عوامل پیشبرد و حفظ نهضت شهرسازی در دوره اسلامی و نقش اساسی در حفظ محیط زیست انسانی و تداوم فرهنگ و تمدن اسلامی داشته است. مبانی نظری آرمان شهر اسلامی در متون مقدس اسلامی در سطح گسترده ای مطرح شده است. اما اینکه شهرهای اسلامی چه مقدار به آرمان شهر اسلامی نزدیک شده اند از مسایلی است که همواره موجب انجام تحقیقاتی گردیده که زمینه پیدایش آرمان شهر اسلامی را ممکن است فراهم سازد.