انعکاس فرهنگ اسلامی در ضرب المثل های خمسه نظامی گنجوی با تکیه بر خسرو و شیرین

انعکاس فرهنگ اسلامی در ضرب المثل های خمسه نظامی گنجوی با تکیه بر خسرو و شیرین

نظامی گنجوی از شاعران تراز نخست تاریخ ادبیات فارسی است که آثار وی افزون بر غنا و ارزش هنری بی بدیل، به لحاظ تاثیرات فرهنگی نیز ارزش والا و کم نظیر دارد. نظامی، اندیشه ورزی بیناست که در فرهنگ و باورها و رسوم مردمان نگریسته و آنها را در شعر خود منعکس ساختهاست و متقابلاً ره آوردی گرانبها از حکمتها و امثال را به فرهنگ عامه افزوده است. مثل هایی که در میان فارسی زبانان شهرت دارند و از سروده های نظامی ریشه گرفته اند، بسیارند و از این جهت، نظامی گنجوی تاثیری وسیع بر فرهنگ مردمان روزگار خویش و پس از خود نهاده است.

ضرب المثل های خمسه نظامی دارای چند ماخذ هستند از قبیل فرهنگ عامه، اساطیر و حماسه های ایران باستان و تعالیم دینی. با توجه به زهد و پارسایی نظامی و استغراق او در تعالیم دینی، شمار چشمگیری از مثلهای به کار رفته در خمسه نظامی، ریشه در آموزه های دینی دارد. در این مقاله به روش تحلیلی و توصیفی و با تکیه بر خسرو و شیرین نظامی، ضرب المثلهای دینی به کار رفته در خمسه نظامی بررسی می شود. نتایج گویای آن است که نظامی در صورت بندی ضرب المثلهای خود، توجه فراوان به داستان های دینی و آیات و احادیث اسلامی داشته است و از این جهت در ورای ظاهر عاشقانه مثنوی خسرو وشیرین، گنجینه ای ارزشمند از تعالیم اسلامی نهفته است.