پایش زیست محیطی سواحل بین جزر و مدی جزیره خارک از طریق تعیین پراکنش صدف های دو کفه ای

صدف های دو کفه ای از نظر تعداد گونه ها، دومین رده نرم تنان می باشند که دارای انتشار جغرافیایی زیادی در دریاها و دریاچه های آب شور و شیرین می باشند. این موجودات از بهترین شاخص های سنجش پایش زیست محیطی در دریا به شمار رفته و فقدان برخی از آنها دلالت بر وجود آلودگی یا سایر شرایط غیر طبیعی زیست محیطی می کند. این آبزیان به دلیل ذخیره مواد سمی وارد شده به محیط زیست در بدن خود، کمک شایانی به پایش محققین جهت بررسی اثرات مواد آلاینده نفتی و شیمیایی می کنند. علاوه بر این، تنوع و پراکنش گونه های بومی و تغییرات کمی و کیفی و احیاناً وجود و یا عدم وجود گونه های غیر بومی می توانند در تفسیر شرایط آلودگی به طور موثری کمک نمایند (حسین زاده صحافی،1379). علیرغم تاثیرات سوء فعالیت های نفتی و آلودگی های ناشی از آن بر روی اکوسیستم های ساحلی، بنادر و تنوع زیستی گونه های آبزی، با گسترش حمل و نقل دریایی در آب های جهان، هر ساله شماری از گونه های دریایی بین مناطق مبدا و مقصد جابجا می شوند. این جابجایی ها عمدتاً توسط کشتی ها و نفتکش هایی انجام می گیرد که پس از تخلیه نفت و یا کالای خود در بندر مقصد، حجم زیادی از آب را تا برگشت به مبدا جهت حفظ توازن شناور در سفر دریایی، بارگیری و سپس تخلیه می کنند. موجودات دریایی در مراحل لاروی و یا بلوغ پس از ورود، چنانچه توان سازگاری بیولوژیک و اکولوژیک را در منطقه جدید داشته باشند، می توانند به زندگی خود ادامه بدهند، و شماری از آنها در صورت نبودن دشمنان طبیعی در محیط بسرعت تکثیر شده و در محیط جدید می توانند اثرات مخربی بر آبزیان داشته باشند (امام،1385). پایش زیست محیطی سواحل بین جزر و مدی جزیره خارک با شناسایی و تعیین پراکنش صدف های دو کفه ای (گونه های آبزی از شاخه نرم تنان) از طریق نمونه برداری طی چهار فصل و به مدت یکسال انجام پذیرفت. پایش در دو ناحیه شمالی (از شمال غربی تا شمال شرقی) به طول 5.5 کیلومتر و پهنای 35 متر، در 3 ترانسکت با فاصله تقریبی 1.5 کیلومتر و ناحیه جنوبی (از جنوب شرقی تا شرق) به طول 3 کیلومتر و پهنای 80 متر در 2 ترانسکت با فاصله 1.5 کیلومتر صورت گرفت. نمونه برداری در اولین ماه هر فصل در زمان حداکثر جزر و مد با استفاده از کوادرات 30*30 cm² و با عمق 30 cm انجام گردید و نمونه ها جمع آوری شدند. گونه ها با توجه به نحوه زندگی در منطقه بین جزر و مدی در بسترهای ماسه ای، قلوه سنگی و صخره ای به سر می بردند. گونه های موجود در منطقه جنوبی نسبت به منطقه شمالی از پراکنش و تنوع پایین تری برخوردار بودند. به نظر می رسد، علت آن انباشت ضایعات نفتی و پخش مواد شیمیایی ناشی از تولیدات پتروشیمی در این منطقه می باشد.