بند گرگر، قلب تپنده نظام آبی شوشتر

رودخانه کارون که پر آب ترین رودخانه ایران است بعد از عبور از مناطق کوهستانی در اولین جائی که با دشت مواجه می شود شهرستان شوشتر بوده و آب کارون و شاخه های آن شهر را جزیره وار در بر گرفته است. گذشتگان با توجه به شناخت ویژگی های آب و دانش مهار آن، خروش خشمگینانه کارون را به تسخیر خود در آورده و در راستای استفاده های موردنظر خود از آن بهره ها برده اند. با نگاهی کوتاه به شهر شوشتر و اطراف آن در خواهیم یافت که هر کجا که نیاز انسان حکم کرده، اثری آبی به منظوره بهره کشی از نیروی آب و یا رفع نیازهای اولیه ساکنین در آنجا برپا شده است. یکی از این آثار بند گرگر است که به نظر می رسد در اثر شکسته شدن پلی که در گذشته در مجاورت آن بوده در دوره های اخیر در همین مکان به صورت فعلی برپا گردیده است. اما این بند و مجاری وابسته به آن باعث گردیده تا یکی از شاه کارهای مهندسی رودخانه در زیر و در پشت سر آن شکل گیرد. این شاهکار که بی شک قلب تپنده نظام آبی تاریخی شهر محسوب می شود مجموعه آسیابها و آبشارهای شوشتر است که بدون هیچ گزافه گوئی حیاتش مرهون بند تاریخی گرگر است. این مقاله سعی بر آن دارد تا به بررسی ویژگی های فنی و ساختاری این بند و مجموعه پشت سر آن یعنی مجموعه آسیابها و آبشارها به پردازد و در خلال مطالب به بررسی های تاریخی و تطبیقی با دیگر بندهای تاریخی شهر شوشتر، برخی اهمیتها و نکات فنی آن را وا کاوی نماید.