چگونه مقالات پژوهشی را به روش علمی و سیستماتیک داوری کنیم؟

با توجه به گسترش فرهنگ تحقیق و ارایه نتایج کارهای پژوهشی در قالب مجلات علمی پژوهشی و کمبودهایی که در این زمینه احساس می شود، بر آن شدیم تا مروری بر مطالعات مرتبط با امر داوری مقالات داشته باشیم. شکی نیست که سرنوشت آکادمیک و نتیجه زحمات بسیاری از اعضای هیئت علمی به شکلی با نحوه داوری و قضاوت سایر همکاران گره خورده است .ضمن تأکید بر اینکه امر قضا و داوری در کلیه شئون دارای اهمیت و حساسیت خاصی است، شایسته است کلیه داوران محترم تعمق بیشتری روی موضوع قضاوت نموده و مبانی تئوریک داوری مقالات علمی را در حد امکان مورد بحث قرار دهند. فرآیند داوری مقالات یک مقوله حسی و ادراکی (intuitive) نیست بلکه نیاز به آموزش و تجربه ای دارد که کسب آن همیشه آسان نیست. هیات تحریریه مجلات، نیاز به نظر دقیق و کارشناسانه داوران دارند. سئوال ما ا ین است که این تجربه چگونه حاصل می شود و پاسخ این است که معمولاً این تجارب با" سعی و خطا" به دست میآیند. که الزاماً آسانتر از روشهای علمی موجود هم نیست. با چنین دیدگاهی سعی کردیم نظرات مخ تلف را در این خصوص از منابع پزشکی استخراج نموده و با جمع بندی این نظرات آن را به شکل مقاله برای اعضای محترم هیات علمی دانشگاه های ایران که در امر مهم داوری مورد دعوت قرار می گیرند، منتشر سازیم .یک داور ایده ال به منظو ارتقا کیفیت مقالات باید سؤالات خوب و س ازندهای از نویسنده بپرسد و با ارایه نظرات خود از چاپ مقالات بی کیفیت و non-sense جلوگیری نماید .ارایه این نظرات به معنی قدرناشناسی از داورانی که تا کنون با صرف وقت بسیار، با مجلات کشورمان یا مجلات بین المللی همکاری داشته اند، نیست .ما اعتقاد داریم این یک گام و شاید گام نخست برای بهبود کیفیت داوری در کشورمان توسط ما به عنوان هی أت تحریریه یا داور مجله باشد و همانند سایر مقوله های علمی و اجتماعی همواره راه بهتر شدن و ارتقا یافتن را برای آن باز می بینیم. نوشتار حاضرعمدتاً ترجمه یکی از مقالات انگلیسی اثر provenzale jm, stanley rjو گردآوری مختصر در این رابطه می باشد و سایر منابع ذکر شده جهت مطالعه بیشتر همکاران می باشد. نقش یک داور مقاله چیست؟ بی شک نقش داوران در یک مجله بسیار حساس و اساسی است. اساساً داوران دو نقش بر عهده دارند :یکی اینکه در خصوص ارزش کلی یک مقاله برای انتشار (معمولاً پس از بازنگری) نظر می دهند که معمولاً به اشکال کلی (global) زیر بیان می شود:

1- قابل چاپ

2- پذیرش مشروط به اصلاحات لازم (accept pending revision)

3- بررسی مجدد پس از یک بازنگری کلی (reconsider after major revision)

4- رد مقاله (reject)