زمینه گرایی در بناهای مسکونی شاخص شهر رشت در دوره قاجار

شمار قابل توجه بناهایی که در دهه های اخیر، بدون توجه به ویژگی های بستر اثر و غالباً با تبعیت از الگوهای جهانی در ایران ساخته شده اند، از تداوم جریانی در حوزه ساختو ساز حکایت دارد که با تقویت روابط ایران و غرب آغاز و امروزه به یکی از عوامل اصلی در شکل گیری "بحران هویت" در معماری و شهرسازی معاصر بدل گشته است. این روند که در دوره قاجار، نخستین مراحل شکل گیری خود را پشت سر می گذاشت، معماران سنتی را با چالش جستجوی راهکاری برای آشتی دادن شیوه ها و الگوهای بومی و منتج از بستر معماری، با گونه های جدید و غربی روبرو ساخت که در بسیاری موارد به خلق دستاوردهای بدیعی در این حوزه نیز انجامیده است. چالشی که هم چنان پیش روی معماران قرار دارد. در همین راستا تحقیق حاضر، معماری شماری از خانه های شاخص شهر رشت در دوره قاجار را بر اساس کیفیت تحقق مؤلفه های زمینه گرایی در مواجهه با الگوهای غیربومی، مورد بحث قرار داده است. شایان ذکر است که این تحقیق با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و ابزار گردآوری اطلاعات در آن ترکیبی از روش های کتابخانه ای و میدانی بوده است. نتایج و بررسی نمونه های مورد بررسی نشان می دهد که تاثیراتی که در دوره ی قاجار از معماری اروپا و غرب گرفته شد بیشتر در فرم معماری و عناصر تزیینی است و کماکان در این دوره، رعایت کیفیت و توجه به موقعیت اقلیمی و جغرافیایی با توجه به آب و هوا و مصالح ساختمانی مورد توجه معماران بود. معماران سنتی با کمک عناصری شامل: ایوان، سقف شیبدار سفالی، آیینه کاری، گچبری، اتاقک کلاه فرنگی و ... که در خانه های مورد بررسی دیده می شود زمینه گرایی را با الگوهای غربی مرسوم در دوره قاجار ترکیب کردند.