تحلیل غزل «آتش دل» اثر حافظ با رویکرد شعرشناسی شناختی

این پژوهش، به تحلیل غزل آتش دل اثر حافظ با رویکرد شعر شناسی شناختی، بر اساس نظریات مارگریت فریمن (2002)، فوکونیه (2002) و ترنر (2005)، می پردازد. نظریه شعر شناسی شناختی بر زبان متون ادبی، ساختار کلی اثر و چینش واحدهای زبانی دلال دارد و مبتنی بر استدلال قیاسی است. نظریه فوق، اثر ادبی را در سه سطح نگاشت ویژگی، نگاشت رابطه ای و نگاش نظام بررسی می کند. نگاشت ویژگی؛ دریافت شباهت میان پدیده ها و عناصر در کلیت متن است. نگاشت رابطه؛ بررسی روابط میان پدیده ها از نظر علیت و مجاورت است و نگاشت. نظام؛ تناظر یک به یک عناصر مبدا با عناصر مقصد بر اسا رابحه علّی اس و به تشخیص یک الگوی دیداری منجر می شود و به این صورت یک ساتیار مشخص بر ساتیار انتزاعی دیگری نگاشت می شود. پرسش پژوهش اینس که آیا با رویکرد شعر شناسی شناختی می توان به نتیجه ای در خصوص نظام مند بودنِ ساخیار کلی غزل حافظ دست یافت؟ و آیا مهارت های عمومی نگاش می توانند به عنوان نظریه ای مناسب، محدودیت های تفسیرهای چندگانه متن را تعیین کنند؟ پژوهش حاضر، با بررسیِ فضاهای مفهومی در شعر و عملکرد آن ها برای ساخت یک کل منسجم بر اساس نظریه شعرشناسی شناتیی، به شناخت جهان متنِ غزل مورد بحث دست یافت و الگوهای مورد استفاده مؤلف برای ارائه جهانِ فکری اش را ترسیم نمود. و نظام مند بودن ساتیار غزل مورد بحث را به اثبات رساند. نظامی منسجم که در آن آزادی و چرخش عشق یا مستی به وضوح دیده می شود و انعطاف ناپذیری و محدودیت و سکون عقل، خود را آشکار می سازد.