مطالعه مقایسه ای حمام های گنجعلی خان و ابراهیم خان کرمان از لحاظ فرم معماری، شیوه ساخت، عملکرد و تزئینات

ساخت بناهای عام المنفعه در دوره صفویه و قاجار توسط برخی حکمرانان محلی چون گنجعلیخان و ابراهیم خان در شهر کرمان در مرکز ایران ادامه یافت. این که ابراهیم خان تا چه اندازه در ساخت حمام دوره قاجار تحت تاثیر هنر و معماری حمام گنجعلیخان بوده است کم تر مورد کنکاش علمی پژوهشگران تاریخ هنر و معماری قرار گرفته است. بنابراین شناخت نقاط مشابه و تفاوتی در معماری حمام های گنجعلیخان و ابراهیم خان، دلایل تفاوت در ضخامت ستون ها و جرزهای این دو حمام و شناخت تغییرات موجود در حد فضا و بهره برداری بین آن ها از مهم ترین اهداف این پژوهش است. این پژوهش بر مبنای بررسی و مطالعه میراث مکتوب کهن، متون و اسناد معاصر و بررسی های میدانی روشمند انجام شده است. براساس این پژوهش، سبک معماری حمام ها از دوره صفویه به دوره قاجاریه زیاد دچار دگرگونی نشد و حمام یکی از عناصر معماری مهم در ساختار معماری شهری جا گرفت. در حمام گنجعلیخان و در تمام قسمت ها حتی در قسمت نظافت خانه کاشی کاری شده، در صورتی که در حمام ابراهیم خان این قسمت فاقد تزیینات است. با استفاده از اندازه گیری جرز دیوارهای و ستون ها و هم چنین اندازه گیرشی فضاهای مختلف معماری در این دو بنا مشخص گردید که در معماری حمام گنجعلیخان جرز دیوارها و ستون ها بزرگ تر بوده و از مصالح بیش تری برای معماری استفاده کرده اند در صورتی که در حمام ابراهیم خان اندازه جرز دیوارها و ستون ها کوچک تر و نازک تر بوده و به طبع اندازه فضاهای باز بیشتر شده است.