بررسی آرایه های هندسی دوره ی سلجوقی نمونه موردی مقبره سه گنبد ارومیه

معماری یکی از شاخه های مهم هنر و تمدن است که از روزگار پیش از تاریخ تاکنون مورد توجه گروه های مختلف انسانی قرار گرفته و سعی وافر در تکامل و گسترش آن به عمل آمده است. با توجه به نظریه پژوهشگران دینی، ایرانیان قدیمی ترین یکتاپرستان جهان و مذهبی ترین اقوام می باشند. بیش از هفت هزار سال پیشینه ساخت پرستشگاه ها، بناها و آثار مذهبی گواه این مطلب می باشد و در عهد اسلامی نیز ادامه می یابد. بناهای آرامگاهی به طور کلی به دو گروه بناهای مذهبی و غیرمذهبی تقسیم می شوند. تقسیم بندی دیگر بناهای آرامگاهی از لحاظ فرم و ریخت شناسی می باشد که از این دیدگاه به دو گروه بناهای مربع گنبددار و برج مقبره تقسیم می شوند. حضور تزیینات مختلف از جمله گچ بری، آجرکاری و کاشی کاری در معماری از دیرباز تاکنون از شاخصه های زیبایی شناسی هنر ایران است که با نقوش مختلفی از جمله نقوش هندسی (شامل گره چینی و تزیینات هندسی)، نقوش گیاهی (اسلیمی و ختایی) و کتیبه (شامل کتیبه های ثلث و کوفی و نسخ) مزین به آیات قرآن و اشعار، آراسته شده است. تحقیق در مقاله حاضر بر اساس روش تحلیلی- توصیفی و مبتنی بر مطالعات اسنادی- کتابخانه ای، انجام پذیرفته است. هدف از این پژوهش آشنایی با آرایه های هندسی به کار رفته در دوره ی سلجوقی و در نمونه ی کوچک تر مقبره سه گنبد ارومیه، می باشد که از جمله آرامگاه هایی است که تاکنون مطالعاتی که به طور اختصاصی و با هدف بررسی ویژگی ها و تزیینات آن صورت گرفته باشد انجام نشده است. بدین منظور پس از بررسی آرایه های هندسی دوران سلاجقه به عنوان دوره ای که مقبره سه گنبد در آن ساخته شده به آرایه های هندسی به کار رفته در مقبره های مذکور پرداخته شده است. تزیینات دوره سلجوقی اکثراً آجری در کنار آرایه های گچی در بندکشی ها می باشد.