بررسی مسئولیت مدنی پلیس راهنمایی و رانندگی (راهور) ناجا در تصادفات رانندگی

در مواردی که پلیس راهور به سبب انجام وظایف قانونی به دیگران خسارتی وارد کند، چنان چه ثابت شود، در اقدامات خود مقررات را رعایت کرده است، مسئولیتی از این حیث ندارد و در مقابل، سازمان نیروی انتظامی مسئول جبران خسارت وارد شده خواهد بود. هم چنین زمانی که خسارت وارده توسط پلیس راهور ناشی از نقص وسایل ادارات و مؤسسات مزبور باشد، برای کارمند مسئولیتی ایجاد نمی کند و اداره یا سازمان متبوع مسئول جبران خسارت است و یا اگر پلیس راهور وظیفه مراقبت از عملیات اجرایی در سطح راه ها را به نحو متعارف انجام ندهد، باید با بررسی شرایط و اوضاع و احوال قضیه در اثر تصادف رانندگی مشخص شود که خسارت وارده ناشی از عمد یا تقصیر و بی احتیاطی وی می باشد یا نقض سیستم سازمانی پلیس است، اما از آنجایی که تعهد پلیس راهور، تعهد به وسیله است نه تعهد به نتیجه و نمی توان از پلیس انتظار داشت که به نتیجه مطلوب دست یابد، لذا نرسیدن به نتیجه نقض وظیفه مراقبت را اثبات نمی کند و مدعی زیان باید ثابت کند که پلیس راهور در انجام چنین وظیفه ای کوتاهی کرده است. اگر در چنین حالتی پلیس کوتاهی و تقصیر کرده باشد، علی القاعده مسئول جبران خسارت وارده شده است. بر اساس یافته های ما با توجه به موارد فوق الذکر، علی رغم تلاش های زیاد در این عرصه رویه قضایی و موضع حقوق ایران در راستای تحلیل مصونیت و مسئولیت مدنی پلیس راهور در تصادفات رانندگی روشن و مشخص نیست و مسئولیت مدنی ناشی از تخلف از اجرای تعهد، مبنایی به جز مبنای مسئولیت قهری دارد و باید آن را به اراده طرفین منتسب ساخت و در صورت تحقق مسؤولیت مدنی پلیس راهور ناشی از تخلف اجرای تعهد، معیار و ضابطه تشخیص و تمییز آن تقصیری می باشد که از سوی پلیس راهور صورت گرفته است. شناخت علل و عواملی که تصادفات را به وجود می آورند با بهره گیری از یک سری ضوابط و معیارهای حقوقی و هم چنین ضوابط و معیارهای فنی و کارشناسی امکان پذیر می باشد. که هم اکنون این مهم توسط کارشناسان پلیس راهنمایی و رانندگی و کارشناسان رسمی دادگستری و قوه قضائیه صورت می گیرد. این ضوابط و معیارها حول محور سه عامل اصلی در شکل گیری وقوع تصادفات و سوانح ترافیکی که عبارتند از: انسان، راه و وسیله نقلیه صورت می پذیرد. مادامی که هر یک از این سه عامل بدون عیب باشند، احتمال بروز حادثه به صفر می رسد. قصور پلیس راهور هنگام عملیات اجرایی در سطح راه ها و بی توجهی به ضوابط ایمن سازی و بررسی جبران خسارت وارده ناشی از عمد یا تقصیر و بی احتیاطی پلیس راهور نیز مورد بررسی قرار گرفته است.