محدودیت دانش تجربی در قلمرو معارف دینی

تلفیق تجارب بالینی فردی با بهترین شواهد بالینی در دسترس و بدست آمده از پژوهش های نظام مند تعریف پزشکی مبتنی بر شواهد است. از طرفی درمعارف دینی بر تاثیر اموری نظیر دعا، صدقه و صلحه رحم بر سلامتی تصریح شده؛ اما ا ین که اصولا دانش تجربی در این دست از موضوعات معنوی می تواند ورود پیدا کند یا خیر، نیازمند فحص در متون معتبر د ینی است که هدف تدوین این مقاله است. روش بررسی: مطالعه حاضر یک بررسی مروری، کتابخانه ا ی هدفمند، با معیارهای معین از طریق جستجو در منابع معتبر دینی و نیز برخی پایگاه های اطلاعات علمی و کتب طب رایج با کلید واژه های مرتبط انجام شده، اطلاعات مربوط به تحقیق غالبا از کتب و مقالات مربوطه استخراج و به صورت دستی فیش برداری و بر اساس الگوی معین، دسته بندی و نهایتاً با بازخوانی مطالب، محتوای مطالعه مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: طب مبتنی بر شواهد، نمی تواند راجع به اصل تاثیر دعا، صدقه و صله رحم در امور عالم و نحوه این تاثیر نفیاً یا اثباتاً اظهار نظر کند؛ آن قادر است در مورد مسیری که در دسترس مشاهده و آزمون او بوده اظهارنظر کند. اما در مورد مسیرهای محتمل دیگر به ویژه مسیر غرتجربی سخنی نمی تواند بگوید؛ تجارب منفی آن، توان انکار و ابطال اصل وجود رابطه میان امور معنوی و شفا بخشی را ندارد، بلکه تنها در حد «جدال» با آن ها باقی می ماند؛ آن در کمال توفیق خود تنها در محدوده امور تجربه پذیر، مطلب قابل اعتماد و پذیرش ارائه نمایند. نتیجه گیری: بر اساس منابع معتبر اسلام، اگرچه طب مبتنی بر شواهد، هنگامی که به سر حد اطمینان عقلایی برسد حجت شرعی است، لکن نباید این تصور را در پی داشت که تجربه های آن می تواند به طور نامحدودی در قلمرو معارف دینی حضور و تاثیر داشته باشد.