مقایسه عرفان نظری و عملی با تمرکز بر اندیشه های ابوعلی سینا و شیخ بهایی

مقایسه عرفان نظری و عملی با تمرکز بر اندیشه های ابوعلی سینا و شیخ بهایی

هنگامی که از بیرون یک علم درباره ساختار و چارچوب کلی آن می اندیشیم و در باب مسائلی چون چیستی، موضوع، مبادی، مسائل، روش و غایت آن می پرسیم، در قلمرو فلسفه آن علم قرار داریم. یکی از علومی که درزمین فرهنگ اسلامی رویید، عرفان عملی و عرفان نظری است. مطالعه در ابعاد مختلف عرفان علوم متعددی را پدید آورده است، که می توان از آن ها به «علوم عرفانی» تعبیر کرد.با پیدایی و گسترش فلسفه های مضاف در غرب که به فرانگری و مطالعه امور از بیرون می پردازند، پدیده عرفان نیز مورد تامل و مداقه عقلانی بیرونی قرار گرفت و دانشی به نام «فلسفه عرفان» ظهور کرد.

مهمترین شاخه های علمی عرفان در سنت اسلامی، عباتنداز عرفان نظری و عرفان عملی. عرفان نظری حاصل تامل در یافته های سلوکی و شهودی عرفا است. و عرفان نظری صرف تبیین و گزارش مشهودات عارف نیست؛ زیرا عرفان نظری از سنخ علم مصطلح و در حوزه علم حصولی است و چون از سنخ علم حصولی است، نیاز به تعلیل دارد. علم عرفان عملی از سلوک عرفانی سخن می گوید و عناصر، مراحل و موانع آن را برمی رسد.

سرنوشت عرفان و صحت و سقم و تکامل آن در گرو تنقیح مباحث عرفان عملی است. از این رو، تنقیح مباحث عرفان عملی و عرفان نظری در پیشبرد عرفان و تصحیح و تدقیق آن و پیشگیری از انحرافات ضروری است. در این پژوهش برای بیان این مطلب لازم است عناوینی چون عرفان عملی و عرفان نظری از هم تفکیک کنیم. در این نوشتار به اجمال مهمترین خطوط کلی فلسفه ی عرفان نظری و عملی را مرور خواهیم کرد.

و در نهایت به نقش غیرقابل انکار بزرگانی همچون ابوعلی سینا و شیخ بهایی در مباحث عرفان عملی و نظری می پردازیم؛ و لذا در این نوشتار به اجمال برخی از مهمترین خطوط کلی فلسفه عرفان نظری و عملی از دیدگاه این بزرگان خواهیم پرداخت. در واقع گسترش این علم و طرح پرسش ها و تردیدهای بنیادی در باب ماهیت و مبادی و پیش فرض های آن ایجاب می کند که بطور مستقل نیز به آن پرداخته می شود. روش جمع آوری تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه ای با بهره گیری از اسناد، کتب، مقالات برای بسط هرچه بیشتر این پژوهش استفاده گردیده است وروش تحقیق این پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی با مقایسه عرفان نظری و عرفان نظری از دیدگاه دو فیلسوف نامدار(شیخ بهایی و ابوعلی سینا) می پردازیم و در نهایت به بررسی اندیشه های هر یک از این فیلسوفان از این دو عرفان خواهیم پرداخت.