تحلیل مضامین افسانه ای فرهنگ عامه در نگاره های سقانفارهای قاجاری مازندران

تحلیل مضامین افسانه ای فرهنگ عامه در نگاره های سقانفارهای قاجاری مازندران

بخش عظیمی از فرهنگ و ادب عامه هر ملت، افسانه های آن می باشد. افسانه ها به جهت وابستگی به وقایع اجتماعی منعبع مهمی برای مطالعه ی ساختارها و نظام های فرهنگی به شمار می آیند چرا که آیینه تمام نمای رنج ها، آرزوها و نیازهای بشری هستند. سقانفارها سازهای چوبی و چهارگوش، گونه ای از معماری بومی و مذهبی منطقه مازندران برای برپایی مراسم عزاداری حضرت ابوالفضل (ع) می باشند که از حیث معماری و آرایه ها شبیه هم هستند و رواج آنها مربوط به دوره ی قاجار است. یکی از آرایه های تزیینی بکار رفته در سقانفارها نقاشی هایی باموضوعات مذهبی وغیرمذهبی می باشند، که تقریبا تمامی سقف بنا را می پوشانند.

که مقاله حاضر به چگونگی نقش افسانه های فرهنگ عامه در تکوین نگاره های سقانفارها می پردازد و هدف آن دستیابی به مضامین پیدا و پنهان افسانه ها درنگاره ها و بررسی میزان گرایش مردم مازندران به آنها در عصر قاجار می باشد. از این رو ابتدا به اوضاع اجتماعی، فرهنگی و مذهبی عصر قاجار واشاره ای خواهیم داشت سپس توضیحاتی پیرامون سقانفارهای مازندران ارائه و بعد مفاهیم فرهنگ عامه و افسانه بیان می شود و در ادامه نگاره های سقانفارها بر مبنای انواع افسانه های تمثیلی، پریان، عاشقانه و پهلوانی مورد تحلیل قرار خواهند گرفت.

نیل به این هدف به صورت کتابخانه ای و میدانی و با روش تحلیلی - تطبیقی تحقق می یابد. نتیجه این است که مضامین افسانه های عامه به نحوی در نگاره های سقانفارهای مازندران یافت می شود و نقاشی ها با گزینش هدفمند و بازآفرینی تصویری افسانه ها به جهت یادآوری فضایل اخلاقی و آرزوهای فردی چون شجاعت، هوشیاری، مبارزه با ظلم، آزادی خواهی و ... جهت بیداری روان جامعه می کوشد و هم زبان گویای بسیاری از خرافات عصر خویش است.