شگرد های قصر و حصر در قصاید خاقانی شروانی

شگرد های قصر و حصر در قصاید خاقانی شروانی

یکی از انواع اصلی مطالعات ادبیات فارسی، فنون ادبی است. که به چند دسته از جمله: بدیع، بیان، معانی، عروض و قافیه و انواع شعر جای می گیرد. در این پژوهش مبحث مورد نظر در رابطه با علم معانی است. علم معانی، علمی است که؛ موضوع اصلی آن، در رابطه با فصاحت و بلاغت است و در کنار فصاحت و بلاغت یک متن، به رعایت حال مخاطب، مقام، موقعیت و جایگاه سخن نیز توجه ویژه ای دارد. و یکی از مسائل مهم در قسمت فنون ادبی و ایضا ادبیات است.

معانی در ادبیات به زیر شاخه های متعددی تقسیم بندی می شود که چند نمونه ی آن اعم از: ایجاز، اطناب، احوال مسند و بحث حصر و قصر است. مطلب اصلی در این پژوهش عنوان « حصر و قصر » است. حصردر لغت به معنای محاصره کردن و قصر در لغت به معنای کوتاه بودن است و در اصطلاح زبان و ادبیات فارسی آن است که یک ویژگی یا یک صفتی را به چیزی یا به کسی، آن چنان نسبت دهیم که از او خارج نباشد و تنها آن ویژگی یا صفت مختص آن شخص یا چیز باشد و مربوط به افراد یا اشیاء دیگری نباشد.

در پژوهش حاضر برآنیم تا علاوه بر توجه به علم معانی و بیان تعریفی دقیق از آن به بحث قصر و حصر و انواع آن و یافتن این صنعت در قصاید خاقانی شروانی بپردازیم؛ و دریابیم که این شاعر تا چه حد و چگونه از این صنعت بهره برده؛ و بسامد این صنعت در شعرش به چه میزان است.برای این مهم از روش تحلیل محتوای اشعار بهره برده شده است.