موانع و منافع تفکر سیستمی

موانع و منافع تفکر سیستمی

تفکر سیستمی، نوعی نگرش خردمندانه به جهان هستی و پدیده های موجود در آن است. این شیوه تفکر، روش شناسی متفاوتی را برای درک سیستم های اجتماعی مانند سازمان و دیگر سیستم ها در محیط آکنده از آشفتگی و پیچیدگی هزاره سوم ارائه می نماید. تفکر سیستمی، علاوه بر پرداختن به اجزای یک سیستم و محیط پیرامونی آن، به چگونگی تعامل بین اجزاء و برهم کنش آنها نیز می پردازد. تفکر سیستمی، تفکری کل نگر است؛ در حالی که تمرکز بر روی وقایع، به ویژه وقایع ناگهانی از یک سو، و نیز تمرکز بر روی اجزاء و جزئی نگری از سوی دیگر، امکان درک الگوهای حاکم بر سیستم ها را دشوار می سازد.

این موضوع موجب گردیده تا انسان امروزی، به دلیل فقدان تفکر سیستمی و تمرکز بر روی رخدادهای روزمره، الگوی تغییرات دراز مدتی که در پشت آنها نهفته است را به خوبی درک ننماید. بنابراین، منفی نگری در وی تشدید یافته و چنین تصور می کند که عوامل بیرونی سبب بروز چنین مشکلاتی در درون سیستم هستند، در حالی که تمامی علتها در درون سیستم نهفته اند. آفت دیگر تفکر غیر سیستمی، تفکر دوگانه است که انسان در آن با نوعی تحلیل ساده انگارانه به نگرش موسوم به سیاه و سفید یا صفر و یک دچار می شود.

تفکر دوگانه ذهن آدمی را به مسیرهای نادرستی می کشاند که در اثر توجه به علائم و نه علل و نیز توجه به همبستگی ظاهری مغیرها بوجود می آید. تفکر سیستمی، به انسانها از جمله مدیران این نگرش را می دهد که سازمان را به عنوان یک سیستم کلان مورد توجه قرار دهند که مشتمل بر خرد-سیستم های فرعی به هم مرتبط است. این تفکر، ایده برخی مدیران ناآگاه سازمان را که حوزه کاری خود را بخشی مجزی، ایستا و فاقد ارتباط با سازمان می پندارند، رد و آنها را بر آن می دارد تا سازمان را به عنوان یک سیستم اجتماعی تحلیل و به قواعد حاکم بر آن پایبند شوند.