تولید و استفاده از تسلیحات کشتار جمعی از منظر حقوق بین الملل اسلام

تولید و استفاده از تسلیحات کشتار جمعی از منظر حقوق بین الملل اسلام

بررسی مسائل جهادی اسلام در توسل به نیروی نظامی و اقدامات قهرآمیز علیه دشمن و نحوه رفتار با غیر نظامیان و افراد غیر مقاتل حاکی از ابتنای مقررات بشر دوستانه اسلام بر اصول بنیادینی است که در وضعیّت های مختلف مخاصمات، زمینه های لازم را برای اجرای احکام جهادی اسلام فراهم می سازند. عدالت، حق حیات و احترام به کرامت انسانی از جمله مبانی حقوق بشردوستانه اسلام محسوب می شوند که هر کدام آنها جایگاه و اهمیّت خاصی در جهاد فی سبیل الله دارند.

واکاوی فقهی و حقوقی استفاده از تسلیحات کشتار جمعی، مستلزم آن است که ابتدا مفهوم، مصادیق، آثار تخریبی و مخاطرات ناشی از این تسلیحات و مفاهیم همسو تبیین شود تا در تحلیل معیارهای فقهی و حقوقی، بتوان به عنوان موضوعات احکام و شاخص های عرفی مورد استناد قرار داد؛ تا زمانی که موضوعات احکام مشخص نشود، زمینه لازم برای استنباط احکام مقتضی فعلیّت پیدا نمی کند؛ از سوی دیگر بی تردید، عرف از مهم ترین شاخص های شناسایی موضوعات احکام در فقه محسوب می شود و در حقوق بین الملل از منابع اصلی آن بوده و جایگاهی دارد و سلاح های هسته ای، بیولوژیک و شیمیایی که امروزه از مصادیق بارز تسلیحات کشتار جمعی محسوب می شوند؛ معیار تشخیص آن عرف است.

ادلّه قرآنی، روایی، عقل و اجماع تولید و کاربرد تسلیحات کشتار جمعی را منع کرده است؛ لذا در این نوشتار ضمن بررسی مباحثی چون عدالت، حقّ حیات، کرامت انسانی به عنوان مبانی صدور حکم که نگاهی به مبانی فتوای مقام معظم رهبری نیز در این زمینه می شود، به بررسی آیات و روایات که از جمله مهم‌ترین ادلّه صدور حکم در خصوص مباحثی نظیر تسلیحات کشتار جمعی است؛ پرداخته می شود. مضافاً این که اصول و قواعد اسلامی هم‌چون تناسب میزان سلاح با جهاد، قواعد قرآنی نهی از سعی در افساد، منع از نزدیک شدن به اثم و قاعده وِزر؛ حکومت اسلامی را از تولید و استفاده از تسلیحات کشتار جمعی منع می‌کند؛ که به واکاوی فقهی و حقوقی مبانی و ادلّه آن در این تحقیق پرداخته می شود.