بررسی فقهی و حقوقی اکراه در امور کیفری

اکراه یکی از قواعد مهم و پر کاربرد در فقه و حقوق و از جمله مسائل و موضوعات مهم در دنیای امروز است. اکراه و اجبار در قوانین مجازات اسلامی مترادف اجبار به کار رفته است و به صورت جداگانه تعریف نشده است. اهمیت موضوع در خصوص تاثیری که اکراه در ارتکاب جرائم در فقه و قانون دارد ما را بر آن داشت تا دراین مطالعه به آثار و نتایج ارتکاب جرم در شرایط اکراهی بپردازیم. اکراه در لغت و اصطلاح به معنای وادار کردن کسی به انجام کاری همراه با زور و تهدید در صورتی که خودش مایل به انجام آن کار نیست و از آن کراهت دارد. بنابراین در اکراه عنصر اراده مفقود و یا حداقل معیوب است و رضا و طیب نفس نیز وجود ندارد. لذا در مورد احکام تکلیفی فعل حرام در شرایط اکراهی مباح و بعضاً واجب می گردد و در خصوص احکام وضعی، مکره فاقد مسئولیت و مجازات خواهد بود. هم چنین اکراه در تمامی احکام و قوانین رفع حرمت و مسئولیت می کند به جز در مورد اکراه بر قتل، که فقها و حقوقدانان به اتفاق اکراه را مجوز قتل ندانسته اند و معتقد به قصاص مباشر و حبس ابد برای اکراه کننده هستند. مدارک این قاعده را می توانیم در قرآن، سنت، اجماع و عقل بیابیم.