طراحی حوضچه های رسوب گیر

بحث رسوب یکی از مسایل اساسی در آبگیری از رودخانه ها است که مهندسین و طراحان تاسیسات آبی با آن مواجه هستند. در آبگیری از رودخانه و طراحی یک سازه انحراف باید میزان رسوبات ورودی به کانال آبگیر به حداقل مقدار ممکن برسد و در صورت نیاز جداسازی رسوبات در کانال آبگیر نیز انجام شود. در آبگیری به روش پمپاژ، بار رسوبی صدمات زیادی به بخش هایی از تجهیزات مربوط می رساند. قطعاتی از این تجهیزات که در تماس با رسوبات می باشند در مدت زمان کوتاهی ممکن است صدمه دیده، کارایی آن ها پایین آمده و تعمیر آن ها هزینه زیادی را به همراه داشته باشد. در این حالت رسوبات باید قبل از ورود به سامانه پمپ ها از جریان جدا شوند. به همین منظور در سامانه پمپاژ معمولا از آشغالگیر و حوضچه ترسیب در ورودی پمپ ها استفاده می شود. از طرف دیگر چنان چه در بخش هایی از سامانه انتقال سرعت جریان کم باشد، امکان رسوب گذاری در آن ها وجود دارد. در اثر رسوب گذاری، شیب کانال ها تغییر کرده و با بالا آمدن رقوم کف کانال، ارتفاع آزاد در آن ها کاهش یافته و در نهایت از ظرفیت آبرسانی کاسته می شود. در آبگیریی با استفاده از بند انحرافی، شرایط رسوبگذاری در پشت بند انحرافی وجود دارد. در این شرایط نیز ته نشینی تمام رسوبات همراه جریان به سختی صورت خواهد پذیرفت، مگر آنکه مخزن بسیار بزرگ باشد. از سوی دیگر رسوبگذاری در بالادست بند انحرافی می تواند مشکلات تازه ای را به وجود آورد. به خصوص وقتی که باید مقادیر قابل توجهیاز آب منحرف گردد. در این حالت جداسازی رسوبات پس از انحراف جریان نیز باید صورت پذیرد. یکی از سازه های متداول برای کاهش مقدار ورود رسوب به کانال های انتقال آب، حوضچه رسوب گیر می باشد. در این سازه ها با افزایش سطح مقطع، سرعت جریان کاهش یافته و ذرات رسوبی در اثر نیروی ثقل ته نشین می شوند. عوامل مختلفی مانند خصوصیات ذرات رسوبی، دبی جریان و راندمان تله اندازی مورد نیاز در طراحی حوضچه های رسوبگیر موثر می باشند. از طرف دیگر ابعاد دیواره های حوضچه نیز باید به صورتی تعیین شوند که از نظر سازه های پایدار باشند. در این مقاله به روش های کاهش رسوب و بررسی ضوابط طراحی این سازه ها پرداخته می شود.