تحلیل مقایسه ای تغییرپذیری شاخص های ارزیابی سلامت فشار، حالت و پاسخ در حوزه آبخیز شازند

پژوهش حاضر به منظور ارزیابی شاخص های سلامت آبخیز مبتنی بر مسائل اصلی حاکم بر مدیریت جامع حوزه های آبخیز برنامه ریزی شده است. به همین منظور، کاربرد مدل مفهومی ارزیابی سلامت آبخیز مبتنی بر شاخص های فشار-حالت-پاسخ (psr) در حوزه آبخیز شازند واقع در استان مرکزی در چهار سال 1365، 1377، 1387 و 1393 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، اطلاعات و نقشه های پایه مورد نیاز تهیه و معیارهای مناسب برای ارزیابی سلامت آبخیز با توجه به موجودیت و قابلیت دسترسی اطلاعات استخراج و شاخص های فشار، حالت، پاسخ و شاخص جامع سلامت (chi) مبتنی بر معیارهای منتخب محاسبه شدند. سپس تغییر پذیری سلامت در سطح آبخیز و زیرآبخیز های مطالعاتی با استفاده از مدل بومی شده psr و شاخص های استاندارد شده در سال های مطالعاتی صورت گرفت. نتایج حاصل از تلفیق هندسی شاخص های مطالعاتی مدل مورد استفاده بر تغییرپذیری زمانی و نقش کنترل کنندگی هر یک از شاخص های مطالعاتی بر ارزیابی سلامت در مقیاس های مطالعاتی تأکید داشت. با وجود این وضعیت نسبی سلامت آبخیز شازند بر اساس مدل psr نسبتاً ناسالم(chi<0.33)   و توزیع زمانی آن در سال های مختلف یکسان نبوده است. هم چنین با تحلیل نتایج مشخص شد که شاخص های فشار و حالت در چهار سال مطالعاتی اختلاف معنی داری(p>0.41)  نداشتند اما شاخص پاسخ اختلاف معنی داری (p<0.004) داشته است. نتایج این پژوهش برای تعیین عوامل مؤثر بر سلامت آبخیز، شناسایی حوزه های آبخیز سالم، انتخاب آبخیزهای نمونه در مناطق همگن و نیز مدیریت پایدار و جامع حوزه های آبخیز با قطعیت کافی قابلیت استفاده دارد.