بررسی جنون به عنوان علل رافع مسئولیت کیفری در پرتو حقوق ایران و انگلستان

بررسی جنون به عنوان علل رافع مسئولیت کیفری در پرتو حقوق ایران و انگلستان

برای تشکیل هر جرم وجود سه رکن ضروری است که این سه رکن عبارتند ازرکن قانونی، رکن مادی، رکن روانی، که در صورت فقدان هریک از آن ها پدیده مجرمانه منتفی است. با این حال ارتکاب هر جرمی لزوماً به اعمال واکنش های اجتماعی منجر نمی شود بلکه برای این کار ابتدا باید مسئولیت متهم احراز شود زیرا مجازات اشخاص غیر مسئول بیهوده و ناعادلانه است. بنابراین در مواردی علی رغم ارتکاب جرم توسط فرد به دلیلی شرایطی که داراست نمی توان اورا مسئول و قابل مجازات دانست مانند موردی که شخص محجور است همچنین در مواردی نیز با وجود شرایط مسئولیت در مجرم وی در قبال همکاری با ضابطان و دادرسان در کشف جرم یا دستگیری سایر متهمان از مجازات معاف می گردد یا در مجازات او تخفیف داده می شود. پس عواملی وجود دارند که با وجود ارتکاب جرم توسط فرد، اورا غیر مسئول می سازند و مانع مجازات او می شوند یا مجازات کمتری را به فرد تحمیل می کنند؛ این عوامل که تحت عنوان «موانع مسئولیت کیفری» مورد بررسی قرار می گیرند عبارتند از: علل موجهه جرم، علل رافع مسئولیت کیفری و معاذیر قانونی. توجه به شباهت این سه عامل در مانعیت از مجازات نباید ما را از توجه به وجوه اختلاف آن ها باز دارد.

در معاذیر چندان بحث ماهوی وجود ندارد زیرا در جرم بودن عمل و وجود شرایط مسئولیت کیفری در فاعل آن هیچ تردیدی نیست. اما علل موجهه و علل رافع مسئولیت کیفری بیش از موارد دیگر قابل بحث هستند زیرا در تعاریف، مبانی و آثار باهم اختلاف عمده دارند و حتی در مورد ماهیت و مبانی برخی از مصداق ها ی آن ها نظیر اشتباه و اضطرار در میان حقوق دانان اختلاف نظر هایی وجود دارد. در حقوق کیفری انگلستان مصادیق مختلفی از علل رافع مسئولیت کیفری مورد بحث و بررسی واقع شده است که اگرچه این مصادیق در حقوق ایران هم مورد توجه مقنن واقع شده لیکن تحت عنوان ها، شرایط و برداشت های متفاوت، از میان مصادیق کلی علل رافع مسئولیت کیفری در جنون را برگزیده و به دنبال آن هستیم که طی پژوهش حاضر به بررسی آن پرداخته و علل قوت و ضعف دو حقوق ایران و انگلستان را در این باره دریابیم.