آثار ارجاع به داوری بین المللی در نظام حقوقی ایران

یکی از راه های حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات ناشی از تفسیر یا اجرای مفاد یک معاهده یا قرارداد بین‌ المللی، از طریق قید ارجاع به داوری می‌باشد. طرفین در قالب یک معاهده یا قرارداد یا شرط ضمن عقد، خود را ملتزم می ‌نمایند که تمام یا برخی از اختلافات فی‌ مابین خود را به داوری بین ‌المللی ارجاع دهند. و توافقات خود در ارجاع اختلاف به داوری را درج و مکتوب می ‌نمایند. در هر حال آنچه که در این مبحث مورد توجه و برسی قرار خواهد گرفت، مفاد مهم مندرج درتوافقات داوری است. خواه این توافقات در قالب موافقت‌ نامه‌های داوری مستقل صورت پذیرفته باشد یا به صورت قید ارجاع و شروط رجوع به داوری در چارچوب یک معاهده و مفاد قرارداد بین‌ المللی باشد. معمولاً در معاهدات و قراردادهای منعقده، طرفین طی بند یا مادهای، ضمن اعلام ضمنی یا صریح، توافق و رضایت خود را به داوری بین ‌المللی اعلام نموده و قبول می‌کنند که چنانچه در ارتباط با موضوع آن معاهده اختلافی مابین آنها پیش آید، از طریق داوری حل و فصل نمایند. ضمناً در این بند یا ماده، شرایط و ضوابط ارجاع دعوی به داوری، نظیر چگونگی تعیین داور یا داوران، مرجع صلاحیتدار، مکان داوری، قانون حاکم، چگونگی پیش بینی آیین دادرسی داوری و آثار حقوقی ناشی از آراء داوری نظیر غیرقابل اعتراض بودن رأی و لازمالاجراء بودن احکام صادره داوری را نیز پیشبینی و درج می ‌نمایند. عموماً، اختلافات ناشی از معاهدات بین‌المللی، ناشی از روابط قراردادی است که بین طرفین آن معاهده یا قرارداد بین‌المللی منعقد شده است. از این‌ روی، داوری بین ‌المللی نیز عموماً در خصوص اختلافات ناشی از یک رابطه قراردادی است که در این صورت، معمولاً داوری در ضمن قرارداد اصلی، به صورت شرط ضمن عقد، مورد موافقت قرار می ‌گیرد. البته در برخی مواقع نیز موافقت ‌نامه داوری طی یک سند مستقل و یا قرارداد جداگانه بین طرفین منعقد می‌گردد.