گزارش اولین نشست پژوهشی نقد و تحلیل آراء قضایی

گزارش اولین نشست پژوهشی نقد و تحلیل آراء قضایی

رای محکمه به عنوان نتیجه و ثمره فرایند دادرسی که تجلی گر کنشهای دفاعی متداعیین و کوشش استدلالی و استنباطی قاضی است باید در بستر نظرها و رویه ها مورد تحلیل و واکاوی قرار گیرد تا نقاط قوت و ضعف هر رای خود را بنماید و فرایند استدلال و استنباط بدنه دستگاه قضایی کشور تقویت یابد. این نقد و تحلیل می تواند توسط قضات، وکلا و حقوق دانان با توجه به مبانی حقوقی و مستندات قانونی و اصول حقوقی به عمل اید و هم ناظر به شکل و اسلوب صدور رای و هم ناظر به ماهیت و درون مایه و بن مایه استدلال است.

نقد و تحلیل می تواند در مقام رد و نقض و نفی ساختار شکلی یا درون مایه ماهوی رای باشد یا در مقام تایید و ابرام آن؛ یعنی نقد و تحلیل می تواند حسب مورد و با توجه به رای مورد واکاوی، دارای بار منفی یا مثبت باشد. نقد و تحلیل رویه قضایی می تواند ناظر به اراء محاکم باشد یا آن که در مرتبه ای بالاتر، ناظر به اراء اصراری یا حتی اراء وحدت رویه؛ همچنین ممکن است موضوع نقد و تحلیل، آراء مراجع قضایی یا اداری باشد. آن چه اهمیت دارد آن که در نقد و تحلیل رویه قضایی چه نقد با رویکرد رد و نفی باشد و چه با رویکرد تایید و ابرام، نگاه مبتنی بر اصلاح و سازندگی رویه قضایی وجود داشته باشد. گاه نقد رویه، ناشی از نقد به قانون است؛ چنین نقدی می تواند به طور تدریجی به اصلاح قانون منتهی شود.