گونه شناسی عناصر نورگیری حمام ها در شهرهای ایران در دوره صفویه و قاجاریه

گونه‌شناسی عناصر نورگیری حمام‌ها در شهرهای ایران در دوره صفویه و قاجاریه

در معماری ایران از دیرباز تاکنون، نور یکی از دغدغه‌های معماران ایرانی به شمار می رفته است، چرا که ما برای ادراک فضای پیرامون خود به نور نیاز داریم. تمثیل نور پیشینه ای قدیمی در باور هر ایرانی دارد و اهمیت نورگیری فضاهای معماری به ویژه نور خورشید امری آشکار است. عمل نورگیری در حمام‌ها به روش‌های مختلفی انجام می شد. در این پژوهش شناخت گونه های عناصر نورگیری در حمام‌های سنتی مورد سوال است و سعی برآن است که با انتخاب تعدادی از حمام‌های سنتی ایران در عصر صفوی و قاجار به عنوان نمونه‌های موردی و بررسی مسئله نور در آن‌ها، انواع عناصر نورگیری و روش‌های نورگیری در حمام‌های سنتی ایران را دسته بندی کنیم.

بدین ترتیب با روش پژوهش توصیفی تحلیلی با رویکرد اکتشافی و بررسی منابع مکتوب کتابخانه ای، بازدید‌های میدانی و همچنین بررسی نمونه‌های موردی به این نتیجه می رسیم که گونه شناسی عناصر نورگیری در حمام‌های سنتی بدین صورت است که این عمل نورگیری به دو روش طبیعی و مصنوعی انجام می گردیده است که در روش نورگیری طبیعی از طریق سقف؛ از عناصری همچون، گلجام‌ها، روزن های نوک گنبدها، روزن های (پنجره) ساق گنبدها و استوانه‌های سفالی و در دیواره برخی حمام‌ها از پنجره و فخر مدین استفاده می شده است. همچنین از روش‌های دیگری مانند بازتاب نور توسط عناصری همچون، آب، سنگ و دیواره‌های سفیدرنگ برای روشن شدن فضای داخلی حمام بهره می بردند. در روش مصنوعی نورپردازی در حمام‌ها از عناصری مانند چراغ‌های پیه سوز بهره می بردند.