ایمنی و بهداشت مواد غذایی از منظر اسلام

ایمنی و بهداشت مواد غذایی‌ از‌ منظر اسلام

سابقه و هدف: ارتباط غذا‌ با‌ سلامت روح‌ و جسم از‌ مسائلی است‌ که در جهان‌بینی توحیدی و مکتب‌ اسلام به‌ آن اشاره شده است. آیه «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآَنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَه لِلْمُومِنِینَ» موید اثر‌گذار‌ی آموزه‌‌های دینی در مفهوم‌ ایمنی غذایی است. هدف این‌ مطالعه بررسی رهنمودهای‌ قرآنی در‌ زمینه ایمنی‌ و‌ بهداشت مواد‌ غذایی از منظر اسلام بود.

روش کار: این مطالعه‌ مروری‌ با‌ هدف تحقیق در‌ نظام ‌سلامت از طریق‌ بررسی‌های کتابخانه‌‌ای منابع معتبر‌ و‌ آموزه‌‌های دینی، بر‌گزیده‌‌ای از‌ آیات قرآنی‌، احادیث‌ معتبر معصومان‌ (ع)، تفاسیر قرآنی مهم و کتاب‌هایی در‌ شرح احادیث و روایات مرتبط با‌ بهداشت‌ و ایمنی مواد غذایی در‌ پایگاه‌های اطلاعاتی ملی‌ و بین‌المللی؛ با‌ اتکا‌ بر ابزار گردآوری، مطالعه، تفحص‌ و تعمق و با‌ الهام‌‌گیری‌ از‌ آموخته‌های حکیمان تمدن اسلامی به‌ رهنمودهای ایمنی‌ و‌ بهداشت مواد‌ غذایی‌ انجام شد. پس از دسته‌بندی، تجزیه‌ و تحلیل و‌ یکپارچه‌سازی نتایج‌ گزارش شد. مولفان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: حدود 250 آیه‌ قرآنی و ده‌ها روایت از معصومان (ع) بـر اهمیت غـذا‌ و تغذیه‌ دلالت می‌کند. در قرآن‌ کریم‌ ۴۸‌ بار واژه‌ طعام، ۱۰۷ بار واژه‌ اکل و ۳۹‌ بار‌ واژه شراب آورده شده‌ که‌ در‌ آیات‌ مرتبط با طعام، شش بار به حلال بودن‌ غذاها‌ اشاره؛ و‌ در تفاسیر مختلف به اهمیت تغذیه جسم در روح‌ تاکید شده است. نگرش به‌ غذا به‌عنوان‌ آیه‌ای‌ در شناخت‌ خدا، باورمندی به رازقیت الهی،‌ برخورداری از نیت الهی در مصرف،‌ ادای‌ حقوق نیازمندان به هنگام مصرف،‌ پاکیزگی غذا، تنوع غذایی،‌ التزام به‌ غذای‌ حلال و پرهیز‌ از غذای حرام مهم‌ترین راهبردهای‌ نگرشی‌ و‌ رفتاری ایمنی‌ غذایی‌ با‌ نگاه اسلامی است. به‌علاوه، از مهم‌ترین نتایج‌ التزام راهبردهای ایمنی غذایی،‌ کرامت‌ انسان‌ شمرده شده است.

نتیجه‌گیری: از‌ آنجا‌ که‌ در‌ آموزه‌‌های وحیانی، تغذیه سالم شامل جنبه‌‌های‌ جسمی،‌ روانی، معنوی‌ و‌ اجتماعی است؛ ضروری است‌ سیاست‌گذاران عرصه‌ سلامت‌ به رویکرد تغذیه‌‌ای اسلام توجه کنند تا سلامت همه‌جانبه واقعی یا جامع‌نگر‌ در‌ جامعه‌ حاصل گردد.