بررسی مستندات اندیشه های فقهی معاصر در باب مالکیت معنوی

بررسی مستندات اندیشه های فقهی معاصر در باب مالکیت معنوی

هدف از پژوهش حاضر بررسی مستندات اندیشه های فقهی معاصر در باب مالکیت معنوی می باشد. روش تحقیق توصیفی تحلیل و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد. مباحث، دلایل و مستندات فقهی مشروعیت و اعتبار شرعی مالکیت‌های فکری و حقوق مرتبط به آنها مورد بررسی قرار گرفت. اهم این دلایل شامل؛ بنای عقلا، قرآن و روایات، عرف، حکم عقل و بناء عقلا، قاعده لاضرر، قاعده سلطنت. همچنین مخالفان مالکیت‌های معنوی نیز به دلائل ذیل استناد می‌کنند.

این دلایل شامل، عدم اعتبار آن از سوی عقل و عقلا، اموال معنوی جزو سرمایه‌های عمومی است و ناسازگاری مالکیت‌های معنوی با قاعده سلطنت. مالکیت فکری با بنای عقلا مبرهن می‌شود. همچنین با جست و جو و تحقیق در قرآن کریم، می‌توان مواردی را پیدا کرد که مجموع آن‌ها مویداتی هستند در جهت تایید مشروعیت مالکیت‌های معنوی. می‌توان از روایات به عنوان مویداتی بر مشروعیت و اعتبار شرعی حقوق مولفان و پدیدآورندگان استفاده و به آن‌ها استناد کرد و حقوق پدیدآورنده مطلب رعایت شود.

از سوی دیگر مفاد قاعده سلطنت این است که اولا سلطنت مالک بر مال خویش حق اوست و هرطور که بخواهد می‌تواند در آن تصرف کند. مگر در مواردی که شارع مقدس منع و نهی نموده باشد. به طور کلی نظر می‌رسد که می‌توان حقوق مولف و به طور کلی حقوق مالکیت‌های فکری و حقوق متعلق به آن را حق شرعی دانست و آن را به عنوان سیره متحدث و بناء عقلا در عصر حاضر تلقی کرد و از طرق مذکور به اثبات مشروعیت و اعتبار شرعی آن پرداخت. چنانکه عرف، از جمله دلایلی است که فقها بر مشروعیت مالکیت معنوی آورده و به آن استناد و استدلال نموده اند.