بررسی نقش های بیولوژیک و اجتماعی - اقتصادی خرس قهوه ای (ursus arctos syriacus) در توده های جنگلی شمال ایران

بررسی نقش‌های بیولوژیک و اجتماعی - اقتصادی خرس قهوه‌ای (ursus arctos syriacus) در توده‌های جنگلی شمال ایران

بررسی نقش‌های بوم‌شناختی جانورانی که در جنگل زیست دارند همواره به عنوان حلقه‌ی گمشده در مطالعات مربوط به علوم و بوم‌شناسی جنگل به حساب می‌آید. هدف مطالعه حاضر بررسی نقش‌های بوم‌شناختی و اجتماعی- اقتصادی خرس قهوه‌ای (ursus arctos syriacus) در جنگل‌های شمال ایران است. این مطالعه با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای که شامل کتب مربوط به بوم‌شناسی جنگل، جنگل‌شناسی، علوم حیات وحش، تاریخی، مردم شناسی، جامعه‌شناسی محیط زیست، حقوق و قوانین منابع طبیعی و شرح حال نویسی و همچنین مرور تحقیقات و منابع شامل مقالات و گزارش‌های مرتبط، کاوش و جست و جو در فضای مجازی و کسب اطلاعات مرتبط، همراه با انجام مصاحبه ساختار نیافته صورت گرفت.

مصاحبه‌ی ساختار نیافته با روش تحلیل محتوای کیفی با کارشناسان حوزه‌ی بوم‌شناسی جنگل و حیات وحش و افرادی از جوامع بومی- محلی که با خرس قهوه‌ای تعارض دارند نظیر باغداران، زنبورداران و دامداران صورت گرفت. از طریق آزاد گذاردن اطلاع‌رسانان به طوری که بتوانند موضوع را کاملاً آزادانه از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار داده و آنان به هر طریقی که تمایل داشته باشند در مورد نقش‌های بوم‌شناختی و اجتماعی- اقتصادی خرس قهوه‌ای در جنگل‌های شمال ایران نظر دهند.

اسناد مطالعه شده نشان می‌دهد که از نظر بیولوژیک خرس قهوه‌ای در کنترل جمعیت حشرات، بی‌مهرگان و مهره‌داران کوچک، تسهیل تجزیه و پوسیدگی خشک‌دارهای جنگلی، انجام هرس طبیعی، تسریع زادآوری طبیعی درختان جنگلی، ایفای نقش رفته‌گر با لاشه‌خواری در جنگل و کاهش احتمال آتش سوزی در جنگل تاثیر دارد.

از نظر اجتماعی-اقتصادی نیز به فعالیت‌های معیشتی از قبیل زنبورداری، باغداری و دامداری خساراتی را وارد می‌سازد و از این طریق باعث ایجاد برخی باورها در مورد این حیوان شده است.  آگاهی نقش‌های بوم‌شناختی جانوران جنگلی نظیر خرس قهوه‌ای در جابجایی و استقرار بذور درختان جنگلی، حاصلخیزی خاک، رفته‌گر طبیعت و غیره منتهی به شناخت و آگاهی تصمیم‌گیران و جوامع بومی از جانوران شده و در نتیجه در حفاظت از حیات وحش کمک قابل توجهی می‌کند.