مقایسه تطبیقی فضای معماری کاروانسراهای عصر صفوی با رویکرد کالبدی

نیاز به وجود یک سرپناه باعث شده است انسان ‌ها همواره حتی در طول سفر از آن غافل نباشند. امروزه با ورود صنعت به کشور و بهره‌ گیری از وسایط نقلیه موتوری، کاروانسراها رونق اولیه خود را از دست داده و در اثر متروک ماندن رو به ویرانی نهاده‌اند و تعدادی دیگر تغییر کاربری داده و به پاساژ، پارکینگ، انبار و... تبدیل‌ شده‌اند. این در حالی است که در گذشته به ‌ویژه عصر صفویه که مقارن با عصر طلایی و شکوفایی احداث کاروانسراهای ایران است، کاروانسراها مسکن و مأوای امنی برای مسافران و بازرگانان بوده‌اند. بررسی کاروانسراها در عصر صفوی ازآن‌جهت دارای اهمیت است که این دوران حاوی ویژگی ‏های منحصر به ‌فردی است که از بارزترین آن‏ ها فعالیت فراوان عمرانی در زمینه راه‏ها و به ‌ویژه ساخت این‏ بناهاست. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه ‌ای و بازدیدهای میدانی می ‌باشد. با استفاده از روش قیاسی به بررسی گونه ‌شناسی کاروانسراها و مبنای ساختار فضایی آن‌ها، در پاسخ‌ دهی به نیازهای فردی و اجتماعی و ویژگی‌های کالبدی آن پرداخته شده است. نمونه ‌های موردی شامل هشت عدد از کاروانسراهای دوره صفویه بوده که با روش تصادفی انتخاب شده‌اند. در نهایت می‌توان در دستیابی به الگوهای فضایی و کالبدی در جهت توسعه و باز زنده سازی کاروانسراهای در حال تخریب کمک نمود و در جهت باز زنده‌سازی و احیاء مجدد این کاروانسراها اقدامات مؤثری صورت داد.