ارائه فرآیند مقاوم سازی لرزه ای بناهای تاریخی

این آثار پرارزش با عوامل طبیعی و غیرطبیعی در دوره های گذشته مورد تهدید قرار گرفته اند چه بسا بناهایی که هیچ اثری از آنها امروزه وجود ندارد. بدین ترتیب دور از تصور نخواهد بود که در آینده دور یا نزدیک بناهای موجود تاریخی، بدون تدبیر لازم در خصوص حفظ آنها از حیظ انتفاعی خارج و یا بر اثر عوامل طبیعی تخریب و نابود گردند. از جمله عواملی که بطور غیرمنتظره این بناها را مورد هجوم خود قرار می دهند زمین لرزه ها می باشند. از آنجا که مشخصا در طول طرح و ساخت این بناها اثرات زلزله ملاحظه نشده اند لذا بنا به ضرورت باید این آثار جهت مقابله با این پدیده طبیعی مقاوم سازی و در مواردی بازسازی شوند.

بدلیل اینکه این بناها با مصالح و فرمهای سازه ای و هندسی خاصی ساخته شده اند و بعضاً از شرایط فیزیکی مناسبی برخوردار نیستند بجاست که نگرش متفاوتی نسبت به بناهای میراث فرهنگی و مقاوم سازی آنها اتخاذ گردد. بدین منظور روندی در این مجموعه مطالب پیشنهاد شده است که مقدمتاً در اینجا نظری به آنها می افکنیم. برای رسیدن به بینشی جامع و مدبرانه جهت رسیدگی به بناهای تاریخی بخصوص برای اولویت بندی مبتنی بر ارزش معماری بناها و آسیب پذیریشان در برابر زلزله در بخش اول این مطالعه آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی طبقه بندی شده و برای بررسی کیفی خطر زلزله روی این بناها، گستره مکانی آنها بروی نقشه پهنه بندی خطر زلزله ترسیم شده است.

در ادامه بلحاظ آشنایی با فرم بناهای تاریخی ایران و عناصر معماری این بناها بر اساس دوره تاریخی مقتضیات شرایط اقلیمی، مصالح و مشخصه های معماری بنا تقسیم بندی و معرفی شده اند.

در بخش بعدی اصول اولیه آسیب پذیری و رفتاری سازه های میراث فرهنگی ذکر شده و در ادامه روشهای مختلفی که برای مقاوم سازی بناهای تاریخی وجود داشته ذکر گردیده است. در انتها بر طبق دو اصل تغییر پاسخ دینامیکی بنا و افزایش ظرفیت باربری سیستم سازه ای بنا، روشهای مزبور تقسیم بندی شده اند.

در زمینه مقاوم سازی بناهای تاریخی در برابر زلزله در سطح کشور کار انسجام یافته ای صورت نگرفته است و اغلب طرحها بیشتر جنبه مرمت داشته است. نگرشی جامع و منطبق با اصول علمی و مهندسی در زمینه حفظ بناهای تاریخی ایران در برابر زلزله امری ضروری به نظر می رسد.

روش پیشنهادی در این مطالعه بر اساس آن است که بنای مربوطه به عناصر معماری متفاوت تفکیک شده و روشهای مقاوم سازی برای هر یک از اجزاء بصورت جداگانه پیشنهاد و مطالعه شود. در مرحله بعدی به جهت آنکه خسارات وارده جهت اجراء روش مقاوم سازی و میزان افزایش تقویت بنا بکمک سیستم تقویتی از ابتدا تراز ایمنی را برای حد مقاوم سازی در نظر نمی گیریم بلکه برعکس امکانات و روشهای مقاوم سازی تکلیف ما را برای انتخاب روش مقاوم سازی مشخص خواهند کرد.

بر این اساس روندی طبق اصول پروژه های کلان طی چهار فاز ارائه می گردد که تاکید این مطالعه بیشتر روی فاز اولیه پروژه مقاوم سازی می باشد.

طبق یک الگوی ساده روشی برای تعیین ظرفیت بنا بر اساس دوره بازگشت زلزله قابل تحمل ارائه می گردد و بدنبال آن معیاری برای ارزش گذاری روشهای مقاوم سازی بر مبنای ریسک زلزله و خسارات وارده جهت اجراء روش مقاوم سازی ارائه می گردد تا بتوان بکمک آنها بطور کمی برای مقاوم سازی این بناها ارزش گذاری نموده و براحتی روش مقاوم سازی مناسب را انتخاب نمود.

بخش پایانی فرایند مقاوم سازی در حد فاز صفر برای منار بعنوان یکی از عناصر معماری صورت می گیرد که در آن کلیه ویژگیهای مربوط به پروژه فاز صفر مقاوم سازی عناصر معماری بطور ملموسی برای تمام روشهای مقاوم سازی منار قابل ملاحظه می باشد.