بررسی الگوی اپیدمیولوژیک استرس های شغلی در مدیران گروه صنعتی خودروسازی در ایران

مقدمه و اهداف: شواهد زیادی وجود دارد که مدیریت را یکی ازمشاغل پر استرس معرفی می کند. به مسئله ی استرس های شغلی در میان مدیران صنایع کمتر پرداخته شده است. هدف تحقیق، تعیین میزان شیوع انواع استرس های شغلی در مدیران گروه صنعتی سایپا و نیز ارتباط این استرس ها با عوامل شغلی دموگرافیک، تعیین عوامل ایجادکننده ی استرس های شغلی در مدیران و عوارض ناشی از استرس های شغلی بر سلامت و عملکرد آنان می باشد.

روش کار: استرس های شغلی مدیران برای انواع عوامل استرس زا در محیط کار بر اساس معیارهای مختلف با استفاده از پرس شنامه خود تکمیلی و در جلسات گروهی اندازه گیری و سنجیده شدند. در مجموع از تعداد 496 مدیر واجد شرایط جهت این مطالعه 440 نفر پرسش نامه ها را تکمیل کردند. در این مطالعه از 12 ابزار سنجش استرس شغلی برای تعیین استرس های شغلی مدیران گروه صنعتی سایپا استفاده شد. استرس های شغلی مدیران برای انواع عوامل استرس زا در محیط کار بر اساس معیارهای مختلف، از جمله عوامل شغلی هم چون فشار زمان، ساعت کار و برنامه ی زمانی، مدیریت محیط کار، تصمیم گیری در محیط کار، عوامل استر سزای مدیریتی شامل عوامل ذاتی شغل، نقش سازمانی، توسعه ی سازمان، ساختار و جو سازمانی، روابط با سازمان و تلاقی سازمانی با محیط خارج کار و سایر عوامل مانند شرایط کار، عوامل ارتباطی، عوامل مربوط به شغل، سازمانده ی و تقابل امور خانه و محل کار تعیین شد.

نتایج: میانگین سنی افراد مورد مطالعه 43.6 سال با انحراف معیار 7.3 سال و محدوده ی 27 تا 65 سال بود. به طور کلی بیش از 98% مدیران مورد مطالعه خود را در معرض استرس های شغلی می دانستند و میزان شیوع استرس شغلی به طور کلی معادل 49.5% بود. مهم ترین عوامل استرس زای شغلی بین افراد مورد مطالعه به ترتیب استرس ناشی از تصمیم گیری در کار (99.1%)،  فشار زمان (97.3%)،  ساعت کار و برنامه ی زمانی (73.5%)، استرس ناشی از مدیریت محیط کار (50.5%)، مشکلات استرس زای شغلی یا مدیریتی اخیر (21.1%) و استرس ناشی از عوامل فیزیکی محیط کار (23.1%) بود. مدیران حوزه های خدمات فنی / نگهداری - تعمیرات، مهندسی و تولید بیشتر در معرض استرس های شغلی بوده اند. شیوع استرس های شغلی در افراد پایین تر در رده های مدیریتی بیشتر از سایرین بود و مدیران جوان تر نیز بیشتر در معرض استرس های شغلی بودند.

نتیجه گیری: نتایج این تحقیق و مقایسه ی آن با تحقیقات قبلی نشان داد که مدیران بسیار بیشتر از سایر کارکنان در معرض استر س های شغلی قرار دارند و میزان شیوع استرس شغلی در مدیران گروه سایپا نسبت به سایر جوامع بالاتر است. از آن جا که استرس های شغلی مدیران می تواند تأثیرات نامناسبی بر سلامت افراد و تولید در سازمان داشته باشد، لازم است به مسئله ی مورد پژوهش از طرف مدیریت ارشد گروه توجه بیشتری شود و برنامه ریزی های مداخله ای مناسب در سطح سازمان و اقدامات موثر در سطح افراد برای کنترل و پیش گیری استرس های شغلی در مدیران مورد مطالعه صورت پذیرد.