مفخره ای گمنام: بررسی جایگاه مرحوم آیت الله میرزا مهدی اصفهانی و آثار او در اعتلای درک مفاهیم مذهبی

حکم عقل، تائید عرف و توصیه شرع در شناخت فعالان عرصه های گوناگون و صاحبان تاثیر درحوزه های مختلف زندگی دنیوی و به تبع حیات آخروی، حقیقتی انکارناپذیر است. چنانکه تکریم و بزرگداشت اینگونه شخصیت ها که قطعا از مفاخر جوامع و از مشاهیر مجتمعات، قلمداد می گردند، واقعیتی مسلم است. اگرچه خصوصیات ذاتی و ویژگی های عرضی و اکتسابی آدمیان در مفخره گردیدن، سهم تعیین کننده ای دارد، اما در کنار نقش شرایط مکانی و مقتضیات زمانی از تاثیر مستقیم و بی بدیل عوامل انسانی در این مهم و به شهرت رسیدن نباید غافل شد. آیه الله میرزامهدی اصفهانی از شخصیت های علمی و بزرگان ماندگار وادی عمل و از چهره های بیادماندنی اخلاقی و ولائی است. اما علی رغم برخورداری از مراتب علمی در اشراف بر مفاد مکاتب بشری اعم ازفلسفه، عرفان و تصوف و بهره مندی از محتوای مکاتب الهی و تسلط برعلوم قرآن و حدیث، آن چنان در گمنامی مانده که درمیان علماء از او یادی نمی شود تا چه رسد به محافل دانشگاهی و در میان اساتید و دانشجویان رشته های مرتبط. سوابق تحصیلی آموزشی، پرونده علمی پژوهشی، گواهی و اقرار صریح اساتید و شاگردان بر مراتب علمی و سلوک اخلاقی و عملی ایشان، اولا هرخواننده ای را درگمنامی و مشهور نبودن چنین مفخره ای به حیرت می افکند. و ثانیا به هرگونه اقدامی در معرفی هر چه بیشتر و سرمشق و الگو قرارگرفتن او می کشاند. واقعیتی که نگارنده را نیز به حرکت در این وادی رهنمون گردید. از مجموعه فعالیت های آموزشی، تبلیغی، اجتماعی و حتی سیاسی او چنین برمی آید که نحوه رفتار دینی و سلوک اخلاقی وی نه تنها باعث جذب توده مردم و ایمان عمومی به او گردید (دادن وجوهات بدون دادن رساله و قبول مرجعیت و نمایندگی مرجعی) بلکه در وادی یادآوری و شناساندن امام زنده ی زمان و برقراری ارتباط و پیوند زدن قلوب خواص و عوام به ولی نعمت، ضرب المثل شد. و این حقیقت یعنی اثبات فرضیه اصلی تحقیق در نقش مستقیم میرزا دربالا رفتن درک عوام و خواص نسبت به مفاهیم مذهبی. چنانکه تاثیر فعالیت های او دراحیاء حوزه مشهد بویژه در دوران قبل و بعد خفقان رضاخانی و هم چنین تلاش های علمی تخصصی وی در ارائه اصول آل رسول، معارف ناب دینی مبتنی بر قرآن و حدیث و از طرفی ارائه مفاد مکاتب فلسفی و عرفانی به همراه ادعاها یشان در موضوعات و مسائل مختلف و مهمتر از همه تطبیق ایند و بر یکدیگر و رد مستدل ادعاها، ازجمله تاثیرات این مفخره گمنام بر فضای علمی آن دوران و باعث استقلال فکری حوزه و نگرشی متعالی نسبت به محتوای ارمغانی دین و مفاهیم مذهبی گردید.