نگاهی به تصوف و عرفان اسلامی

تصوف و عرفان از جمله مباحث بسیار مهم و کلیدی در تاریخ فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است که در مقاطع مختلف زمانی، فراز و نشیب های فراوانی داشته است. اهمیت این بحث به اندازه ای است که حجم گسترده ای از متون گذشته ما را به خود اختصاص داده و پیوسته محلّ مناقشه موافقان و مخالفان قرار گرفته است. یکی از مسائل اصلی در این زمینه، منشأ عرفان اسلامی است که محقّقان در این باره نظرات بسیار متفاوتی را ارائه کرده اند؛ به طوری که برخی معتقدند خاستگاه آن، آیین های غیر اسلامی است و گروهی دیگر آن را جلوه نابی از مذهب شیعه می دانند. در این نوشتار کوشش شده تا با بررسی آراء و اندیشه های بزرگان و اندیشمندان گذشته تا امروز، به بررسی عقاید آنان در باب جایگاه اصلی عرفان اسلامی بپردازیم. مطالعات انجام شده نشان می دهد که غالب بزرگان در سخنان خود، عرفان اسلامی را برخاسته از اسلام و متأثّر از معارف دینی و مذهبی دانسته اند.