ایجاد الگوی ساختار فضایی خانه ایرانی اسلامی با روش نحو فضا (نمونه موردی: خانه های دوخوابه دهه های هفتاد و هشتاد و نود تهران)

خانه ایرانی اسلامی که به عنوان افق پیش روی خانه ایرانی معاصر، در اسناد بالادستی، ترسیم شده است، واجد ویژگی های مفهومی برخاسته از فرهنگ است که در خانه معاصر گم شده است. این پژوهش به دنبال تدوین راهکاری عملی برای دستیابی یه این الگوی مطلوب، از طریق روش استدلال منطقی و جمع آوری نمونه است. هرچند تمام ویژگی های فرهنگ ایرانی اسلامی به خانه ایرانی اسلامی قابل تبدیل نیستند، اما برای شناخت الگوهای قابل تبدیل، میتوان با استفاده از روش نحو فضا، راهی ارائه کرد. این روش برای تشخیص ساختار فضایی خانه ها، با توجه به قابلیت شناخت و تشخیص سلسله مراتب (با تعداد گره های میان دو فضا و....)، حریم (شناخت گره های پیش ورودی برای فضاهای خواب و ....) و ... روش مناسبی برای این پژوهش قلمداد می شود. پس از شناخت خانه ایرانی اسلامی و چهار مؤلفه آن، در قالب سلسله مراتب، حریم، عرصه های عمومی و خصوصی و تعامل با فضای خارج، ساختار فضایی خانه مطلوب تعریف می گردد. با مطالعه این چهار شاخص در خانه های معاصر، شکلی از الگوی خانه های معاصر به دست می دهد. با توجه به فراوانی ساخت و ساز و نیز پایتخت بودن تهران و اثر الگوسازی آن بر خانه های سایر شهرها، نمونه ها از شهر تهران برداشت شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد، تعامل با فضای بیرون، در دهه نود، در خانه ها تقویت شده است. محرمیت فضای خواب (قابلیت مهمانپذیری خانه در این پژوهش) پس از کاهش در یک دروه، دوباره به وضعیت قبل خود بازگشته است. سلسله مراتب، تغییر چندانی نداشته است. حریم در خانه ها با گذشت زمان بیش تر شده است. در دهه نود، الگوی ساختار فضایی خانه ایرانی اسلامی، با توجه به چهار شاخص در این پژوهش، در خانه های معاصر، نمود بیش تری داشته است.