جهانی بودن به عنوان برهه ای از سیر ارتقا تمدنی

جهانی شدن، پدیده ای است که برخی محققین آن را امری نو ظهور و وابسته به تحولات دهه های اخیر می دانند، به شکلی که معادلات جهانی اقتصاد، گسترش فن آوری های ارتباطی و اطلاعاتی، تبادل و جریان جهانی اطلاعاتی، فرهنگی و جمعیتی اجتماعی، نظامی جدید از مناسبت جوامع و شهرهای آن ها را رقم زده است. اما از نگاه برخی دیگر نظام کنونی جهانی پدیده نوظهوری نیست و نظام امروزی شهرها و روابط فی ما بین آن ها، تنها دوری است از مجموعه مراحل و مناسبت هایی که در طول تاریخ میان ملل و شهرها وجود داشته و با اوج و افول قدرت ها تغییر شکل داده است. به صورتی که این دوره ها از تمدن بین النهرین تا قرن کنونی متداوماً وجود داشته اند. نگاه به جغرافیای شهرهای جهانی امروزی و قیاس آن با جغرافیای دوره های پیشین نشان می دهد که حوزه هایی که امروز لقب (جهانی بودن) دارند با حوزه هایی که پیش تر در این چارچوب قرار می گرفتند غالبا همپوشانی ندارند. در این مقاله این عدم همپوشانی متکی بر مرور برخی مطالعات در قالب پدیده ای تحت عنوان (ارتقا تمدنی) تشریح می شود که مبنی بر این پدیده می توان روند چرخش های مکانی نظام جهانی شهرها را تبیین کرد و تغییرات آتی جغرافیای این نظام را تخمین زد. ارتقا تمدنی به معنای چرخه اوج و افول یک سرزمین به صدر نظام جهانی و انتقال موقعیت آن به سرزمین دیگر است. بر این اساس قرار گیری یک شهر در نظام جهانی شهرها برهه ای از سیر تحول تمدن در برگیرنده آن در نظر گرفته می شود. در این مقاله برای (ارتقا تمدنی) دو الگوی محتمل تغییرات آتی نظام جهانی شهرها ارایه شده و چارچوبی برای تحقیقات آتی پیشنهاد می شود که بر اساس آن بتوان زمینه تحکیم بنیان های نظری و تدقیق مفهوم (ارتقا تمدنی) و الگوهای محتمل آن را برقرار ساخت.