نقد و بررسی متنی و سندی احادیث باب پنجم کتاب الغیبه نعمانی

کتاب الغیبه نعمانی (متوفی 360 ق) کهن ترین کتاب روایی در باب "مهدویت" در اندیشه های شیعه اثنی عشری است که به دست ما رسیده است. روایات این کتاب در بیست و شش باب، جمع و تدوین شده است. اکنون این سوال مطرح است که احادیث الغیبه نعمانی از لحاظ سند در چه سطحی از اعتبار قرار دارند؟ این مقاله به بررسی متنی و سندی احادیث باب پنجم که پیرامون مدعیان دروغین امامت و قیام هایی که قبل از قیام قائم (ع) رخ می دهد، پرداخته است. از سیزده حدیث نقل شده در این باب، سه حدیث در مورد قیام های قبل از قیام آن حضرت و بقیه احادیث در مورد مدعیان امامت منتصب از سوی خداوند می باشد. در این احادیث، چنین کسانی در ردیف "کافر" و "مشرک" معرفی شده اند. در بررسی احادیث باب مزبور روشن شد که 9 حدیث، ضعیف و 4 حدیث حَسَن است. به نظر می رسد که نعمانی خواسته است با آوردن احادیث ضعیف، متن احادیث ضعیف را به وسیله یکدیگر و احادیث معتبر در همان موضوع، تقویت کند. سه حدیث از احادیثِ ضعیف مربوط به قیام های قبل از قیام قائم است که از لحاظ متنی مورد مناقشه اند. در تحلیل متنی این احادیث روشن شد که همه قیام های قبل از قیام قائم (ع) نکوهیده نیستند و قیام هایی که در طول و روند قیام قائم (ع) هستند، مورد تائید امامان معصوم (ع) هستند. مقاله حاضر با روش توصیفی _تحلیلی به بررسی و نقد متنی و سندی این احادیث پرداخته است.