منظر کالبدی شهرهای سنتی و امروز ایران

فضاهای شهر باید علاوه بر تامین امکانات، از نظر کالبدی نیز شرایط آسایش بصری را برای شهروندان فراهم سازند، زیرا شهروندان هر روزه با حضور در شهر منظر شهری را تجربه می کنند و هر چه در رفت و آمد در محیط اطراف خود احساس آرامش و نظم را به صورت خوداگاه و ناخودآگاه بیش تر درک کنند از کیفیت محیطی بهتری بهره میجویند. در گذشته استخوان بندی و کالبد شهرهای سنتی ایران دارای چهره ای همخوان، هماهنگ و با هویت بوده است اما امروزه معماری گاهی تحت تأثیر اصول، معیارها و سبک هایی داخلی یا خارجی قرار گرفته است که سبب تنوع بیش از اندازه و نابسامانی در چهره شهرها شده است. در مقاله حاضر با بررسی مفاهیم منظر شهری و سیمای کالبدی شهر و تحلیل و بررسی سیمای کالبدی سه شهر یزد، ماسوله و دزفول به عوامل اساسی تاثیرگذار بر شکلگیری سیمای کالبدی این شهرها پرداخته شده است و درادامه با تحلیل و بررسی کالبدی جداره های شهر تهران در حدفاصل میدان انقلاب تا خیابان وصال و میدان ونک تا پارک ملت به شناسایی عوامل مهم و موثر در آشفتگی و نابسامانی این جداره ها پرداخته شده است. باتوجه به یافته ها، سیمای کالبدی شهرهای سنتی ایران متاثر از عواملی چون اقلیم، جغرافیا و پایبند به اصولی بنیادین بوده است که نهایتا منجر به شکل گیری سیمایی هماهنگ، همخوان و درعین حال متنوع شده است، اما در معماری امروز عواملی چون بیتوجهی به اقلیم و پیشینه معماری، ناکارایی آموزش، استیلای مدهای زودگذر و ناکارایی قوانین و دستورالعمل های موجود سبب تنوع بیش از اندازه، تکثر و آشفتگی کالبد شهر شده است. بازگشت به اصول و معانی معماری گذشته، توجه به محدودیت ها و استفاده از آن ها بعنوان چارچوب اصلی و طراحی خلاقانه در محدوده آن ها می تواند منجر به کالبدی متعادل، همخوان و در عین حال متنوع و به روز گردد.