گذری بر مفهوم مکان و جایگاه آن در معماری معاصر ایران

مقاله گذری بر مفهوم مکان و جایگاه آن در معماری معاصر ایران

مکان و جایگاه آن در هنر و معماری ایران همواره از سوی متفکرین فلسفه اسلامی و اسلام شناسان مورد بحث های مختلف قرار گرفته است. مکان در معماری ایرانی بر اصول خیریت و کمال، مطلقیت و عدم تناهی استوار است که باعث شده تا مکان دارای خصوصیاتی چون هندسه، مرکزیت، امتداد و تجلی الهی باشد. لذا مکان، فضایی است که در آن اوصاف الهی متجلی شود. مقاله حاضر تلاشی است در جهتِ بررسی جایگاه مفهوم مکان در معماری معاصر و طوعم با آن ریشه یابی دلایل ایجاد جریان گسستگی این مفهوم از اصلش. سوال طرح شده این است مولفه های مؤثر و محرک در روند گسستگی و کم ارزشی مفهوم مکان در معماری معاصر چیست؟ در این مقاله بر اساس فرضیه پژوهش مبنی بر وجود ارتباط میان احوالات و نوع دیدگاه خاص نسبت به مفهوم مکان در معماری معاصر و جریان گسستگی موجود، ابتدا مبانی نظری مفهوم مکان در معماری بررسی می شود. در این زمینه مروری بر آراء و تعاریف و همچنین نقش و جایگاه مکان در معماری سنتی و معاصر خواهد شد. نتایج تحقیق مبین این مطلب است معمارى و شهرسازى معاصر به مقوله «مکان» یا اصلا توجه نمی کند یا اگر بخواهد آن را مد نظر قرار دهد، تنها به مثابه ابژهاى صرف به آن نگاه می کند؛ ابژه اى براى سوژه اى که در مقابل آن است، نه همراه با آن. این دستاورد حاصل تفکر دکارتى است. در این تفکر انسان به سوژه اى صرف تبدیل شده که خود را در مقابل چیزها می بیند، نه در کنار آن ها و با آن ها. لذا دستاورد این نگرش "ایجاد جریان گسستگی از مفاهیم اصیل ایرانی" در پی توافقی هماهنگ شده می شود که فقط به چیزها با کیفیت یکسو نگرانه علم نظر انداخته شود.