مطالعه ی میان متنی دیوان حافظ و غزلیات حسین منزوی

مقاله مطالعه ی میان متنی دیوان حافظ و غزلیات حسین منزوی

یکی از استوارترین رویکردهای نقدادبی معاصر، مطالعه میان متنی آثار ادبی است. ارزیابی آفریده های ادبی و مقایسه آن ها با یکدیگر اغلب به منظور ارزش گذاری آثار، تصحیح متون، کشف مشابهت های لفظی و مضمونی و شناخت قدرت خلاقیت شاعران و نویسندگان صورت می گیرد. در هر دوره از تاریخ ادب فارسی، شاعران و نویسندگانی ظهور کرده اند که برای معاصران و آیندگانشان سرمشق بوده اند؛ شناختن و شناساندن این پیشگامان عرصه ی ادب و نشان دادن تأثیرگذاری آنان بر دیگر سخن پردازان، موجب آشکارشدن هر چه بیش تر توانایی سخنوریشان در قلمرو ادب فارسی است. حافظ به عنوان شاعر زودآشنای قرن هشتم، همواره مورد توجّه سخن شناسان ادب فارسی بوده است .حسین منزوی نیز از چهره های بلا منازع غزل معاصر است. هدف از این نوشتار، مطالعه ی میان متنی غزلیات حسین منزوی و تأثیرپذیری آن از حافظ، شاعر قرن هشتم است؛ بدین منظور در این دو اثر، محورهای همسانی در حوزه های: تضمین، شباهت های لفظی معنایی، معنایی مضمونی و واژگان و ترکیبات بررسی شده است. نتیجه ی پژوهش این است که حسین منزوی، در زبان، بیان، تصاویر، ظرایف فنی شعر و... متأثر از حافظ شیرازی بوده است. هرچند رگه های ژرفی از سروده های حافظ در اشعار وی دیده می شود، اما خلاقیت منزوی در این بین نقشی مضاعف دارد، چنان که او را از ورطه تقلید صرف رهانیده است.