تأملی بر چیستی و توسعه ی کیفی مناظر طبیعی سلامت بخش (نمونه موردی: کوهریگ مهریز استان یزد، ایران)

مقاله تأملی بر چیستی و توسعه ی کیفی مناظر طبیعی سلامت بخش (نمونه موردی: کوهریگ مهریز استان یزد، ایران)

طبیعت، منبعی غنی در سلامتی، رشد و تعالی انسان به شمار می رود. کشف یا ادراک بعضی از ویژگی های منحصر این پدیده ها در ارتقای سلامتی یا نشاط و آرامش افراد، آن ها را به مناظر شفابخش و درمانگر، بنام کرده است. برخی از این مناظر طبیعی منحصر بر اثر تغییرات نابجای انسانی، یا عدم ساماندهی و محجور ماندنشان، موجب از دست دادن فرصت های غنی و خاص وابسته به آن ها شده است. "کوهریگ مهریز استان یزد"، یکی از منظر طبیعی سلامت محورست که علی رغم عدم استفاده از حداکثر ظرفیت محیطی و فرصت های ویژه ی آن؛ مداخلات نابجای انسانی، باعث اضمحلال آن گشته است. نتایج تحقیق نشان داد، تعاملات انسانی با عناصر، ساختار و اثرات انرژی بخش طبیعی کوهریگ، موجب ارتقای سلامت جسمی، روحی و روانی در ابعاد فردی و اجتماعی می گردد. این مکان شفابخش، هم اثرات پیش گیری کننده و هم درمانی دارد؛ به خصوص بستری غنی برای رشد و پرورش کودکان، افزایش قوای ذهنی، خلاقیت، تقویت عملکردهای مغزی آنان است. شناخت عناصر، ساختار و تأثیرات منظر شفابخش کوه ریگ، و ساماندهی متناسب با پتانسیل ها و ماهیت مکان، ضمن کاهش آسیب های آن، فرصت های توسعه ی کیفی اثربخشی را فراهم می کند که بر قابلیت بهره ی محیطی می افزاید. در مجموع حفظ و استفاده از الگوهای ساختار مناظر طبیعی سلامت بخش هر مکان، در طراحی و ساماندهی بافت های شهری اطراف یا با ماهیت مشابه، از عوامل ارتقای کیفی محیط های شهری سلامت محور است. پژوهش حاضر به شیوه ی پدیدارشناسی و تحلیلی به واسطه ی اطلاعات اسنادی، میدانی (مصاحبه، تجربه ی محیطی و مشاهده) انجام شده است. هدف این مقاله، شناخت مناظر طبیعی ویژه ی سلامت محور، در راستای ارتقای سلامتی و حداکثر بهره برداری از ظرفیت های محیط، به منظور رشد و پرورش انسان؛ ضمن حفاظت و توسعه ی کیفی آن هاست. مقاله ی حاضر به چیستی منظر سلامت طبیعی و مؤلفه های سازندهی آن، حدود مداخلات، ضمن حفظ و توسعه ی کیفی محیط، و چگونگی شناخت پتانسیل های آن؛ با بررسی نمونه موردی "کوهریگ" پرداخته است.