بررسی ارتباط زبان و ایدئولوژی در مثنوی معنوی مولوی

بررسی ارتباط زبان و ایدئولوژی در مثنوی معنوی مولوی

در طول تاریخ هیچ دوره ای را نمیتوان یافت که ایدئولوژی حاکم بر یک جامعه روی ذهن و اثر نویسندگان و شعرای آن دوره تاثیر نگذاشته باشد خواه موافق با آن ایدئولوژی یا مخالف با آن؛ همچنین هیچ شاعر و نویسنده ای نبوده است مگر اینکه ایدئولوژی غالب بر فکر و ذهنش در آثارش متجلی شده و ساختار زبانیاش را تحت تاثیر قرار داده است.

از طرفی هم زبان و خصوصا ادبیات به عنوان یکی از نمودهای آن از بدون دردسرترین و بهترین وسایل برای انتقال ایدئولوژی ها بوده است بنابراین یکی از مهمترین و ساده ترین روش ها برای اثبات یا پی بردن به ایدئولوژی حاکم بر یک دوره از تاریخ یک ملت، ایدئولوژی یک نویسنده، عقاید یک جامعه یا نویسندگان آن، اندیشه و شیوه ی فکری آنها، مذهبشان و ...، بررسی ساختار زبانی آثار متعلق به آن دوره یا نویسنده است.

مقاله حاضر از طریق بررسی ارتباط زبان و ایدئولوژی مولانا جلال الدین بلخی در مثنوی براساس لایه های واژگانی، نحوی و بلاغی که دکتر فتوحی در کتاب سبک شناسی نظریه ها، رویکردها و روش ها برای زبان برشمرده است، مولوی را در زمره ی شاعرانی به حساب می آورد که دیندار، خداشناس، عارف و فقیه اند و در اندیشه های آنان دیدگاه های فلسفی و کلامی نمایان است. در این پژوهش مولانا شخصی وحی گرا معرفی شده است که عقل را مهمترین ابزار شناخت، سعادت و رسیدن به کمال می داند.