نگاهی مقایسه گونه بر مسئله ی جبر و اختیار از دیدگاه ناصر خسرو و سنایی غزنوی

نگاهی مقایسه گونه بر مسئله ی جبر و اختیار از دیدگاه ناصر خسرو و سنایی غزنوی

اگر بخواهیم به عنوان گُل سرسبد شاعران زبده و مشهور قرن پنجم نمونه ای ذکر کنیم؛ بدون شک، نام ناصرخسرو قبادیانی می درخشد. وی شاعر و فیلسوف معروف اسماعیلی مذهب که اشعار با صلابت و خوش خوان و استوارش به عنوان نگینی بر تاج ادبیات همواره درخشیده و می درخشد و در محتوای اشعارش که بی همتاست هیچ شاعری به جرأت به پای او نرسیده و نمی رسد. این شاعر مشهور زندگی دو سویه ای داشته و مانند بسیاری از شاعران، مراحل خاصی از زندگی را طی کرد؛ تا به مقام والایی رسیده است.

باید گفت درحیطه ی شاعری آثارش به نوبه ی خود دارای بالاترین اهداف و اندیشه ها و مضامین شعریست که در نوع خود بی نظیرند و کسی را یارای مقابله با او در زمینه ی شعر نبوده و نیست. درکنار این شاعر بزرگ، شاعری دیگر را می بینیم که تقریباً هم دوره با ناصرخسرو می زیسته است و تعالیم بسیاری از ناصرخسرو گرفته و اشعارش بیشتر رنگ و بوی اشعار ناصرخسرو را می دهد و وی را سر مشق خود در شعرسرایی قرار داده است و مانند ناصرخسرو دو دوره زندگی متفاوت داشته است.

این شاعر بزرگ کسی نیست جز سنایی غزنوی شاعر معروف قرن ششم که شعر اجتماعی با او به اوج رسید و سرآمد شعر اجتماعی با او بوده است. در این مقاله برآنیم که یکی از مسائل مهم و مورد نظر این دو شاعر با عنوان مسئله ی جبر و اختیار در اشعار و عقایدشان مورد واکاوی و بررسی قرار گیرد. و در کنار بررسی اندیشه های این دو، در رابطه با مسئله ی جبر و اختیار مباحثی مطرح می شود و نظرات این دو شاعر، در رابطه با این مقوله از طریق تحلیل محتوای اشعار، مورد کنکاش قرار می گیرد. در نهایت تفاوت ها و شباهت های نظر این دو شاعر در رابطه با مفهوم جبر و اختیار بررسی خواهد شد.