تطبیق مفهوم عدالت از دیدگاه سیدقطب و دکترعلی شریعتی و کاربست آن مفهوم در انقلاب

تطبیق مفهوم عدالت از دیدگاه سیدقطب و دکترعلی شریعتی و کاربست آن مفهوم در انقلاب

اوضاع و شرایطی اجتماعی و سیاسی موجود در جامعهی مصر و ایران باعث برانگیخته شدن دیدگاه های سیدقطب (مصری( و دکترشریعتی در مورد مفهوم عدالت شد. عدالت از نظرگاه آنان مطابق با اندیشه های سیاسی آنها شکل گرفت. لذا این پرسش مطرح می شود چه راهبردی در اندیشه این دو اندیشمند توانست مفهوم عدالت را با انقلاب پیوند بزند؟ مقاله حاضر تلاش میکند با مراجعه به منابع، متون و اسناد مرتبط و با استفاده از روش تحلیلی- مقایسه ای با رویکرد تطبیقی- تاریخی، به مطالعه تطبیق مفهوم عدالت از دیدگاه سیدقطب و دکترعلی شریعتی و کاربست آن مفهوم در انقلاب بپردازد.

در این پژوهش ۳ فرضیه وجود دارد.1- سیدقطب عدالت را« برابری عام انسانی » و دکترشریعتی عدالت را« برابری طبقاتی » تعریف  می کند. 2- در اندیشه دکترشریعتی و سیدقطب شاخصهای بارز عدالت، « برابری در آزادی »، « برابری نژادی »، « برابری در مقابل قانون » و « برابری در توزیع ثروتها و امکانات »است ۳ - عدالت از چشم انداز انقلاب اسلامی در برقراری قانون اساسی تجلی پیدا می کند و این قانون اساسی که خود مفاهیمی چون عدالت، آزادی، برابری و ... می سازد.

یافته ها نشان داد از نظر سیدقطب عدالت در اجرای فرامین و قوانین شرع خلاصه می شود، وی گرانیگاه مباحثه و گفتار در مورد عدالت را به بُعد مادی و اقتصادی آن معطوف می داشت و عدالت را در واقع توزیع عادلانه ثروت و امکانات مادی می دانست. دریافت سیدقطب از مفهوم عدالت درمفهوم « تکافل اجتماعی » خلاصه می گردد. دکترشریعتی اسلام را مبنای عدالت تعریف می کند و حتی مهمتر این است که او به توحید کلامی کاری ندارد، بلکه آن را امری اجتماعی می داند.

اندیشه سیاسی وی بر پایه « امت » و « امامت » تکامل یافته و صیغه ی جهان بینی و جامعه شناختی دارد. اندیشمندانی چون سید قطب در تقویت ایدئولوژی اسلامی برای مخالفان رژیم پهلوی در سالهای قبل از انقلاب و همچنین دکترعلی شریعتی با بهره جویی از دانش جامعه شناسی، تعهدات و غیرت دینی و فن بیان توانست نقش مهمی در بیداری اسلامی و احیای تفکر دینی در انقلاب اسلامی ایفا نماید.